Fly4free.pl

-- 06 Mar 2023 01:57 --

Kilka informacji i polecajek pieszych wycieczek na wyspie Santiago. Stan z lutego 2023.

Ogólne informacje:

- wyspa jest dość gęsto zaludniona, co ma swoje plusy i minusy. Plusy to gęsta sieć dróg, ścieżek i dróżek między wioskami i położonymi czasem na zupełnym "wygwizdowie" przysiółkami, jak również łatwość znalezienia transportu nawet na bocznych drogach. Wystarczy wyjść na drogę i raczej prędzej niż później trafi się jakiś transport. Minusem jest to, że ta gęsta sieć dróg i ścieżek bywa dość trudna w orientacji, zwłaszcza w okolicach wiosek, bo często jest tak, że dojście do najbliższego pola jest znacznie bardziej rzucające się w oczy niż ścieżka prowadząca do następnej wioski. Drugi minus to zaśmiecenie - pobocza dróg i obrzeża wiosek to niestety obraz nędzy i rozpaczy.

- szlaki: na wyspie wyznaczono trochę szlaków w ramach projektu Santiago Trails, oznaczonych jako STP albo STC i numer. Z reguły w punkcie startowym takich szlaków są tablice z mapą oraz drogowskazy ze strzałkami. Na samej trasie już bardzo różnie - od całkiem przyzwoitego oznakowania (rzadko), przez znaki umieszczane z rzadka na kamieniach (tak jest z reguły - przydatne nie tyle dla orientacji, co dla potwierdzenia co jakiś czas, że dobrze idziemy), po zupełny brak znaków w terenie i zarośnięte ścieżki wskazujące na to, że "szlak" najpewniej pojawił się głównie w rozliczeniu projektu. Szlaki Santiago Trails są naniesione na mapie w apce mapy.cz.

- mapy: korzystaliśmy z apki mapy.cz. Z reguły sprawdzała się dobrze, albo wręcz świetnie, zwłaszcza dokładna lokalizacja GPSem w miejscach trudniejszych orientacyjnie. Nie można jej jednak wierzyć bezgranicznie, w paru miejscach pokazuje ścieżki nieistniejące albo ledwo istniejące, a na zejściu z Serra Malagueta do Hortelão nie pokazuje głównej, najbardziej zalecanej trasy. Dla fanów map papierowych: jedyną istniejącą jest mapa tego niemieckiego wydawnictwa: https://www.ab-kartenverlag.com/. Wg recenzji z sieci jest bardzo dobra, sam nie korzystałem. Na miejscu na wyspie nigdzie jej nie napotkałem, ale też szczególnie nie szukałem. Dość droga, ponad 15 euro.

- charakterystyczne dla wycieczek po wyspie jest to, że górne piętra dolin są z reguły łagodniejsze i bardziej zagospodarowane niż dolne. Jeżeli nie ma się potwierdzenia, że jakąś doliną da się zejść na sam dół, to nie można tego zakładać! Może się okazać, że ścieżka stopniowo zaniknie, a w dolnej części doliny zaczną się skalne progi lub gęste zarośla.

- jeżeli trasa prowadzi przez wioski, to całkiem często może się okazać, że po drodze będą w nich sklepiki lub barki, z przynajmniej podstawowym zasobem napojów i przegryzek. Jeżeli jest piwo, to nawet w największej dziurze będzie idealnie schłodzone

- przed wyjazdem naczytałem się trochę na temat tego, że Santiago jest bardziej niebezpieczne od innych wysp. Ostrzeżenia dotyczyły głównie łażenia po zmroku po Prai, ale też pojawiały się takie o napadach na turystów na trasach wycieczek, zwłaszcza w Serra Malagueta. Przez 12 dni pobytu nie trafiła nam się żadna nieciekawa sytuacja, a miejscowi byli wszędzie albo przyjaźni albo obojętni. Czyli albo mieliśmy szczęście, albo sytuacja się poprawiła. Z konkretnych informacji o napadach w Serra Malagueta ostatnia była z 2019 i znalazłem też informację o aresztowaniu sprawców napadów, więc być może problem przynajmniej tam został rozwiązany.

Poniżej kilka opisów poszczególnych tras:

-- 06 Mar 2023 02:37 --

1. Pętla z Ribeira Grande (Cidade Velha) przez wieć Calabaceira. Zaznaczone na mapy.cz jako szlak STC1, w terenie całkiem nieźle wyznakowane, trochę gorzej na górze między Calabaceira a fortem (ale tam można iść na azymut).
Miły spacer na rozgrzewkę, w sumie może z 2,5-3 h, w sam raz na dodatek do wizyty w Cidade Velha, które jest ładnym i ciekawym miejscem, ale można je niespiesznie zwiedzić w godzinę. Najpierw idzie się w górę ładnej doliny, zielono, trochę ciekawego rolnictwa, po drodze sporych rozmiarów baobab. Potem wychodzi się na skraj kanionu we wsi Calabaceira (świetne widoki z samego brzegu) i z powrotem po jałowym płaskowyżu do fortu São Filipe.

2. Wycieczka z Assomady do baobabu "Poilon"/"Poilão" poniżej dzielnicy Boã Entrada. To też miły niewielki spacer, w sam raz na popołudnie po przyjeździe do Assomady. Całość może ok. 2h. Z centrum Assomady w boczną drogę koło banku BCA, po trasie oznaczonej na mapy.cz jako szlak STP3. Przez boczne dzielnice w dół, aż na dno doliny (zielono, trochę rolnictwa, mango, papaje...). Potem doliną w dół aż do potężnego baobabu, podobno najstarszego drzewa w całym Cabo Verde. Z powrotem można wyjść w górę drogą przez dzielnicę Boã Entrada do Assomady.

3. Doliny i wioski Vale dos Engenhos. Trasa zaznaczona na mapy.cz jako STC28, w terenie słabo wyznakowane, przydatny GPS do identyfikacji właściwych ścieżek. W sumie ok. 5-6 h. Po drodze praktycznie w każdej wiosce są sklepiki z napojami i przegryzkami.
Najpierw z przedmieść Assomady fajną skalistą ścieżką przez boczny przysiółek do wioski Chão de Cana, potem dnem doliny polną drogą do Chão de Tanque. Za Chão de Tanque dalej główną doliną w dół, po jakimś czasie w miejscu, w którym odchodzi boczna dolina, w prawo (na północ) i północnym stokiem tej bocznej doliny do wioski Ribeirão Manuel na płaskowyżu. Znalezienie początku ścieżki do Ribeirão Manuel było dość trudne. Podstawa to nie iść z początku szeroką ścieżką dnem tej bocznej doliny, ale od razu na jej początku, koło poidła dla zwierząt, wejść na stok i powoli iść trawersem do góry, początkowo ledwo widocznymi pasterskimi ścieżkami, a potem już bardziej wyraźną ścieżką. Dopiero dość wysoko po drodze był znak szlaku, który potwierdził nam, że jesteśmy na dobrej drodze.
Jeżeli ma się dość, to z Ribeirão Manuel powinno dać się złapać transport do Assomady drogą, ale dalszy fragment szlaku STC28 wijący się górnym piętrem doliny był chyba najciekawszy widokowo i już dość łatwy w orientacji.

4. São Jorge dos Órgãos - Rui Vaz i z powrotem. Spektakularna, żyzna dolina u stóp Pico d'Antonia, najwyższego szczytu wyspy.
Do São Jorge dos Órgãos dostaliśmy się z Assomady aluguerem jadącym do Prai, wysadził nas na skrzyżowaniu, skąd mieliśmy ok. 1 km do centrum wioski. Z centrum wioski są dwa warianty do Rui Vaz, oba wchodzące w skład pętli zaznaczonej jako STC3. My wybraliśmy ten przechodzący koło ogrodu botanicznego, który niestety był zamknięty w niedzielę. Za ogrodem z początku było trochę trudno znaleźć właściwą ścieżkę między przysiółkami (mapy.cz + GPS się przydały), potem było łatwiej. Do Rui Vaz lekka wyrypa pod górę - wyjście na brzeg doliny, ok. 500 m przewyższenia. W Rui Vaz jest miejscowy barek albo wyższej klasy hotel z restauracją Quinta da Montanha (jest na bookingu, noclegi ponad 50 euro, dogodne miejsce jako punkt startu dla wycieczki na Pico d'Antonia).
Dalej poszliśmy kawałek czerwonym szlakiem STP2 mocno widokowym trawersem stoków Monte Tchota i pasma Pico d'Antonia (cały czas wyraźna scieżka, a potem droga polna, łatwa orientacja), aż do miejsca, w którym doszedł do drogi schodzącej w dół doliny z powrotem do São Jorge dos Órgãos. Drogą w dół do centrum wioski, a potem do skrzyżowania z główną drogą Assomada-Praia. Aluguer do Assomady znalazł się prawie od razu.

cdn...

5. Porto de Ribeira da Barca - Aguas Belas i z powrotem. W sumie w obie strony ok. 15 km, zajęło nam 5 h.
Na tę trasę zdecydowaliśmy się, jak w Assomadzie rano padało, było mglisto i nie zanosiło się na to, żeby pogoda w centrum wyspy miała się poprawić. Zrezygnowaliśmy z pierwotnie planowanego przejścia ścieżkami do spektakularnie położonej miejscowości Picos (coś trzeba zostawić na następny raz) i wsiedliśmy do aluguera do nadmorskiego Porto de Ribeira da Barca. To była słuszna decyzja, nad morzem nie padało, nawet trochę wychodziło słońce, a centralny płaskowyż przez cały ten dzień byl w chmurach.
Przejście do zatoczki u ujścia doliny Aguas Belas prawie cały czas wg szlaku STC9. Znakowania prawie nie ma, ale orientacyjnie nie było specjalnych trudności. W jednym miejscu nie było sensu iść zgodnie z przebiegiem szlaku - przez wioskę Achada Leite jest poprowadzony takimi zakamarkami, że momentami miało się wrażenie, że zaraz wejdziemy na czyjeś podwórko. Lepiej po prostu przejść przez wieś główną drogą. Warto tylko w którymś miejscu jeszcze przy wsi podejść do klifu, żeby zobaczyć sterczącą z morza spektakularną bazaltową skałę.
Ponieważ nie wiedzieliśmy jak wygląda sytuacja z aluguerami z Porto Rincão do Assomady, zdecydowaliśmy się na powrót do Ribeira da Barca (wcześniej kierowca nam powiedział, że aluguery z powrotem jeżdżą do 19). Wiedząc to wcześniej pewnie byśmy się zdecydowali na start z Porto Rincão i przejście wzdłuż wybrzeża do Ribeira da Barca.
W Ribeira da Barca był kiosk z napojami i drobnym jedzeniem.

6. Przejście główną granią Serra Malagueta z zejściem przez Xaxa do Hortelão. W sumie 5.5 h, 11 km, ale suma zejść ponad 1100 m - na drugi dzień czuliśmy w nogach.
Na temat tej wycieczki wcześniej oczytałem się sporo sprzecznych informacji. Rzekomo miało być niebezpiecznie ze względu na zdarzające się rozboje, przepaściście, trudno orientacyjnie. Po podrążeniu tematu okazało się, że ostatni rozbój miał chyba miejsce w 2019. Na miejscu okazało się, że przepaścisto nie jest, a orientacyjnie jest całkiem łatwo, tylko trzeba wiedzieć, którą ścieżkę wybrać i nie pomylić się w dwóch kluczowych miejscach.
Na punkt wyjścia dostaliśmy się aluguerem z Tarrafal. Wbrew temu, co można przeczytać w necie, aluguery z Tarrafal do Prai nie biorą pasażerów do Serra Malagueta (mimo punktu wyjścia jest na ich trasie na głównej drodze przez wyspę), ale trzeba poczekać na zapełnienie się "krótkodystansowego" aluguera tylko do położonych tam wiosek. Na początek trzeba odwiedzić siedzibę parku narodowego i zapłącić opłatę za wstęp 200 CVE. Dostaliśmy tam mapkę szlaków (schematyczną, niezbyt przydatną) i instrukcję jak iść (bardzo przydatną).
Szlak składa się z dwóch części - łatwego, w większości płaskiego spaceru przebiegającą w pobliżu grani gruntową drogą do przekaźników ("Antenas") na wschodnim krańcu grani (w paru miejscach spektakularne widoki na obie strony, w tym na sąsiednią wyspę Fogo), a potem stromego zejścia do położonego u zbiegu dolin Hortelão, z jeszcze bardziej spektakularnymi widokami. W sumie to była najciekawsza z naszych wycieczek na wyspie.
Na co trzeba uważać - na tej trasie, a konkretnie na kawałku od Antenas w dół, mapy.cz są całkowicie nieprzydatne, a wyznaczone w terenie szlaki STC też prowadzą na manowce. Szlak na Gongon (zaznaczony na mapy.cz na zielono jako STC20) jest w górnej części zarośnięty, a w środkowej zniszczony przez deszcze. Trzeba iść wygodną i cały czas wyraźną ścieżką na Xaxa, której jednak na mapy.cz w ogóle nie ma. Dla zmylenia przeciwnika w niektórych miejscach są oznakowania i drogowskazy starego szlaku STC na Gongon (tego niewłaściwego), w innych już prawidłowe drogowskazy szlaku przez Xaxa.

Dla dobra kolejnych pokoleń czytelników Fly4free oto zatem szczegółowa instrukcja zejścia wraz z mapką, na którą metodami cokolwiek prymitywnymi naniosłem jego przybliżony przebieg.
Z "Antenas" (pkt 1 na mapce) początkowo schodzimy na położoną niżej grań ścieżką zaznaczoną na początku jako szlak do Gongon. Idziemy potem granią wyraźną ścieżką, omijając schodzący w lewo (na północ) ledwo wyraźny "szlak" STC20 zaznaczony na mapy.cz. Schodzimy w lewo kawałek dalej (pkt 2 na mapce), kierujac się na samotne gospodarstwo na przełączce (pkt 3 na mapce). Przy gospodarstwie jest drogowskaz na Gongon i Xaxa. Kierujemy się na Xaxa. Zaraz za rozstajem jest tablica "Trilho de Xaxa", to znak, że dobrze idziemy. Wyraźną ścieżką schodzimy prawie na dół doliny jej lewym (północnym) stokiem, zostawiając samą wioskę Xaxa z boku na przeciwległym stoku. Już całkiem nisko jest ostatnie miejsce, gdzie można się pomylić (pkt 4 na mapce). Na kamieniu jest stary drogowskaz na Hortelão (czyli nasz cel) i Gongon (który mieliśmy ominąć). Tutaj trzeba pójść za znakiem na Gongon, bo stara ścieżka na Hortelão wchodzi w pola i zanika. Na samym rozstaju są nowsze strzałki pokazujące prawidłowy przebieg szlaku. Od tego skrzyżowania trzeba wyjść trochę do góry, do malowniczo polożonego gospodarstwa na bocznej grańce, przejść na jej drugą stronę i dalej już bez trudności orientacyjnych kierować się na dno doliny i doliną w dół do Hortelão. W Hortelão jest knajpka z zimnym piwem, można też złapać aluguera do Tarrafal - trafił się jak na zamówienie akurat jak skończyliśmy piwo.



Tutaj idziemy na Xaxa (pkt 3 na mapce).


Mapa Trilho Xaxa zaraz za rozstajem.


Tutaj idziemy na Gongon (pkt 4 na mapce).


Strzałki pokazujące właściwy przebieg szlaku (pkt 4 na mapce).


7. Serra Malagueta - Figueira das Naus.
Przejście przez Serra Malagueta spodobało nam się na tyle, że zdecydowaliśmy się na powtórkę, ale w drugą, zachodnią stronę - od siedziby parku narodowego (na mapy.cz zaznaczonej jako "Posto") do wioski Figueira das Naus, a potem zejść nad morze do Ribeira da Prata.
Pierwszy odcinek jest bardzo łatwy orientacyjnie i prowadzi dokładnie trasą szlaków Santiago Trails - najpierw zielonym STC25 i STC23, a potem czerwonym STL3. W większości gruntowe drogi, bardzo widokowe, w drugim fragmencie trochę ścieżek.
W Figueira das Naus warto zakończyć wycieczkę. Byliśmy tam pierwszy raz ok. 14 i kręciły sie jakieś aluguery. Można złapać coś w stronę Tarrafal albo Assomady, przy czym jadąc w stronę Assomady można wysiąść przy skrzyżowaniu z główną drogą i złapać inny transport do Tarrafal. Zrobiliśmy jednak ten błąd, że spróbowaliśmy przejść trasą zaznaczoną na mapy.cz jako szlak STC12 (niebieski) na dół do Ribeira da Prata. Okazało się, że ten szlak nie istnieje mimo tego, że na początku w kilku miejscach jest wyznakowany. Udało nam się dojść jego trasą do Achada do Meio, na pierwszym fragmencie byla widoczna, chociaż fragmentami trochę zarośnięta ścieżka. W Achada do Meio zauważył nas miejscowy i uprzedził nas, że dalsza część w dół jest całkowicie zarośnięta. Wróciliśmy do Figueira das Naus trochę okrężną, ale łatwiejszą drogą bocznymi drogami. Doszliśmy tam po 16, aluguerów już nie było, zaczęliśmy schodzić drogą, ale po chwili złapaliśmy stopa do Ribeira da Prata. Na koniec jeszcze odwiedziliśmy słynną plażę w Ribeira da Prata i spotkaliśmy w lasku koło niej stado koczkodanów - nie wiem, czy rezydują tam na stałe, czy mieliśmy szczęście.

8. Tarrafal - Farol da Ponta Preta.
Wycieczka do latarni morskiej zamykającej zatokę w Tarrafal. Niedługa wycieczka, ale w sumie uzbierało się 400 m przewyższenia i szlak wymaga lepszego obuwia niż sandały. W jednym miejscu trzeba było sobie nawet pomóc rękami.
W wersji bardziej ambitnej można z tego zrobić wycieczkę naokoło dominującej nad Tarrafalem góry Monte Graciosa. Można też na nią ponoć wyjść, ale nie udało mi się znaleźć żadnego opisu, a na mapy.cz nie ma ścieżki na szczyt.