Fly4free.pl

Wstęp

O Armenii (i jak na większość krajów) nie wiedziałem nić. Albo coś tam posłuchałem na lewo i na prawo i tyle by było. Bo, niestety, w greckiej szkole bazowaliśmy się bardziej do historii Greckiej niż innych krajów. Nawet tych obok nas, i nawet blisko religijnie - kulturowo.
Niestety, kontynuujemy to co grecki polityk Nikos Athanasopoulos powiedział, do pracownika UE, po jakimś skandale dofinansowania: "Kiedy my Grecy, budowaliśmy Akropol, Wy Barbarzyńcy jedliście żołędzie", więc po co nam historia innych krajów? Niech inne kraje uczą się o nas...

O Armenii zaciekawiłem się, w 13 roku, kiedy jechałem na jednodniówkę do Erywania, z Tbilisi. Coś tam poczytałem w przewodniku.
Urywkowo: Pierwszy kraj co przyjął chrześcijaństwo, ludobójstwo i Karabach. I to by było na tyle.

Kolejny raz, kiedy się bardziej wgłębiłem, to w 2015 roku, 100 rocznicę ludobójstwa Armenii, i koncertu System of a Down, który był zrobiony pod rocznicę. Film, Screams od piosenkarzy Systemów, inne filmy dokumentalne.

17 rok. Właśnie kupiliśmy z @seba one way do Iranu (relacja: szachinszach-zeus-podbic-ponownie-persepolis,214,120287) i szukam powrotu. Miało być przez Turkmenistan, ale czasowo bym nie wyrobił. Więc pozostała Armenia. Na tydzień. Z rzeki Aras do Erywania przez Artsakh. Można powiedzieć ze przejechałem całą Armenię.

Powiecie czemu, Armenia, taki piękny kraj, i przeklęty.

Tak właśnie zaczyna się książka: Karawany śmierci, pani Małgorzaty Nocuń

To jeden z nielicznych krajów, który w ciągu 100 lat (20 wiek) miał aż 3 wielkie tragedie

1. Ludobójstwo Ormian przez Imperium Osmańskie, gdzie ponad 1.5mln Ormian ginie (https://pl.wikipedia.org/wiki/Ludob%C3%B3jstwo_Ormian)

2. Trzęsienie ziemi w Leninakanie (obecnie Giumri) gdzie ginie 25 tys ludzi, a dach nad głową stracili ponad pół miliona ludzi (https://pl.wikipedia.org/wiki/Trz%C4%99 ... enii_(1988))

3. Wojna o Górski Karabach. Czyli jak się skończyły zabawy Stalina na Kaukazie (https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojna_o_G ... i_Karabach)

I wiele innych, jak ogromna korupcja, być podwładnym Rosji, mięć tylko pomoc z Gruzji i Iranu, jako ze granicy z Turcją i Azerbejdżanem są zamknięte na klucz.

Ale za to spotkasz niesamowitych ludzi. Ciekawych, gotowy do pomocy ale i do poczęstowania czaczy.

Więc zapraszam na kolejną relację, tym razem z Armenii.
Relacja będzie podobna do tej z Nowego Jorku, gdzie towarzyszyła mużyka Bruca Springsteena (zeus-bruce-springsteen-jest-z-new-jersey-a-nie-z-new-york,210,114808) lecz tym razem będzie ciut głośniej bo będzie System Of A Down i solowe piosenki Serjiego Tankiana

Wszystkie (jedna) drogi(a) prowadzi do Stepanakertu
Czyli jak (nie) planować twoją trasę wycieczki w Hayastanie

Podróż do Górskiego Karabachu. Tkwiło mi to od dłuższego czasu. Chciałem zobaczyć to państwo - widmo, gdzie sama Armenia go nie rozpoznaje jako oddzielny kraj. Zobaczyć Agdam, porozmawiać z ludźmi albo zobaczyć jak się żyje tam.

Do Górskiego Karabachu, można się dostać tylko z Hayastanu (legalnie) no albo jak ktoś kocha ryzyko przez Azerbejdżan (nielegalnie - niebezpieczne).

Powiecie co to Hayastan. Hayastan to Armenia po Ormiańsku. Pochodzi od słowa Hajk, mitologiczny heros, którego uważano za protoplastę narodu ormiańskiego, prawnuka Noego. Tego Noego z Arką, który zacumował na wzgórzu Ararat.

Ale wróćmy do zaplanowania. Jest ciężko i naprawdę trzeba sporo czasu przeznaczyć do niego. Niby są biura, które wezmą cię za rączkę i zrobią wszystko dla ciebie, ale co to za atrakcja. Ormianie, tez jakoś po kraju podróżują, i nie tylko taksówkami. Busiki - marszrutki jakieś są, ale na necie mało kto zna rozkładu (bo do większość nie ma go) albo dawno temu nie aktualny. Zostaje tylko pytać na miejscu.

Pytać. Nie liczymy ze ktoś będzie znać angielski. W Armenii to Ormiański, potem Rosyjski a na koniec Francuski i Angielski. Ruski, to wiadomo, dawny ZSSR a Francuski/Angielski to przez Ormiańską Diasporę. Jedna z największych, która była na świecie. 8 mln Ormian mieszka poza Armenii, a w samej Armenii ledwo 3 mln. Różnica kolosalna, jak na taki kraj!

Większość Ormian znajdziemy w Stanach (szczególnie w Kalifornii) tak jak słynnych muzyków z System Of A Down, Cher albo z Francji Charles Aznavoura. Diasporę znajdziemy także w Grecji, Libanie, Syrii albo w Polsce.

Ale wróćmy do zaplanowania. Mniej więcej każdy opanował ze jest jakiś autobus który jedzie z pkt A. do pkt B.
Tylko gdzie ten bus się zatrzymuje w pkt A., jak zarezerwować miejsce do busa, ile się jedzie.
Tutaj net i gogle nie pomaga tak bardzo. Ewentualnie dobry kolega/ dobra koleżanka z Armenii może poszukać albo na żywioł.

Na żywioł była także moja wyprawa. Miałem trochę ponad tydzień do przejechania Armenii z granicy z Iranu aż do Erywania, i przy okazji zwiedzić Stepanakert.



Parę noclegów zaklepanych (ach te mile), parę tras mniej więcej ogarniętych, ale większość on the spot!

Zapraszam!

Meghri-Մեղրի
Miasto zapomniane przez turystów
Ale uwielbiane przez globtroterów

Pożegnałem się na dobrze z Iranem. Ale wiem ze wrócę kiedyś tam. Jak cena wizy jeszcze spadnie, to na 100%

Właśnie przekraczam rzekę Aras. Rzeka dość ważna na wiele krajów. Od starożytnej Armenii (nazwa pochodzi od Arast, prawnuka patriarchę Haika) przez starożytną Grecję, gdzie zmienili nazwę na Araks i Traktatu Gulistanu, gdzie powstały granicę Rosji i Iranu Qajar (a zarazem granicy ZSRR).
Do dziś dla Ormian, to drugie najświętsze miejsce po szczycie Ararat. Uważają ją, ze to ona jest kontynuacją biblijny rzeki Gichon i Piszon, dlatego nazywają ją Jedyną Prawdziwą Rzeką i jest Matką Ormian.



Sami System Of A Down mieli kawałek o rzece Aras

Holy mountains

Someone's mouth said paint them all red
Liar, Killer, Demon
Back to the river Aras

I właśnie głoś Tankiana prowadzi mnie przez most, aż do pierwszego posterunku.

Daję paszport, witam go po Ormiańsku, a on odpowiada po Rosyjsku ze ormiańskiego to on nie zna.
Czerwona lampka - do tego byłem coś bardziej niż trzeźwy - i odpowiadam grzecznie, ze jestem w Armenii, i nie życzę mówić po rosyjsku. Nie po to uczyłem się ormiańskiego 2 miesiące.

Oczywiście zrobiło się wesoło, gdzie skończyło się na c... blyat, i zamknięcie mnie w paki. To 2 albo 3 raz w tym roku. Nevermind

Warunki może nie najlepsze, ale była jedna cenna rzec. Darmowe WiFi! Więc czas, dopóki się skapnęli ze w łapę nie dostaną, przeszedł dość szybko. Maile, youtube, wiadomości.
Tak przez 1h, gdzie nie dali radę ze mną i wypuścili, do drugiego posterunku - kontroli paszportowej.
Szybko poszło, wymiana hajsu, i witamy w "Mafijnej" Armenii. Na świecie znaną jako: Taxi

Cena wyjściowa na 3-4km to 10 euro, ale po olaniu go cena posła do 3 euro. Wyjścia i tak bym nie miał, więc biorę go i pakuję bagaż do bagażnika nowego Merca. Przerobionego na gaż. Mercedesa.
Ale po wyglądzie kierowcy, nie dziwię się. Przypomina mafiosa z serialu/filmu Gomorra (polecam jak by co), ale z dobrym gustem muzycznym. Wchodzę do auta, a tu Czajkowski i za chwilę Vivaldi. Te 20 minut, przy dobrej muzyce, i kierowcy który próbuje nawiązać kontakt ze mną po angielsku, chwaląc się ze samouk. Przyznać muszę ze dobrze mu szło. Chociaż i tak temat był wokół Lewandowskiego ;D

Dojeżdżamy do centrum Meghri, gdzie kierowca mnie wysadził i życzył miłego pobytu w Armenii.

Nocleg miałem zaklepany, w Haer BB. Chyba najwyżej punktowany nocleg w Meghri.
Do nich idzie się przez górkę, kawałek, ale za to z przepięknymi widokami na bok. Góry Zangezur, fizyczna granica Armenii i Autonomii Nachiczewanu. I docieram do ogródku.
Babuszka Irina zaprasza mnie do środka, pytając czy nie chciałbym herbaty czy kawę po Ormiańsku.

Po tygodniu samej herbaty, kawa to must dla mnie.



Kawa po ormiańsku, to nić innego niż kawa po Grecku/Arabsku/Turecku/Bośniacku. Robiona w tygielku, aromatyczna i mocna.
Ale czemu Ormiańska a nie po prostu arabska. A no bo, Ormianie są dumni jak Grecji. Ze wszystko mi! Mi pierwszy odkryliśmy to, zrobiliśmy to itd. Ale o tym później
Do tego nie ograniczona ilość kaki. Czy suszona czy świeża. Bo po co cukier do kawy, jak masz takie słodkie owoce

Dostaję pokój, więc zostawiam rzeczy, i idę do miasta, po zakupy.


Widok z Balkonu



Na całą drogę królują 2 owoce - symbole Armenii. Granaty i Kaki



Widać wszędzie jak szuszą sobie na balkonach - tarasach. Już nie długo dopadnie i tu zima.

Miasto, mało urokliwe. Tak jak tytuł. Turyści tutaj nie mają nić ciekawego do roboty. Ewentualnie zobaczyć architekturę no i tyle. No ale żeby jechać parę dobrych godzin z Erywania, to już nie jest tak "turystycznie". Ale globtroter, który przyjechał z Iranu, to ma jak w raju. Kupi sobie szaszłyka z wieprzowiny, wypije browarka albo sprawdzi co się na świecie facebooka się działo. Także, jak ktoś do Iranu będzie jechać, to Meghri, ostatnie miejsce, do ściągnięcia filmów, zaplanowanie trasy albo się przygotować się.

I miasto













Po 20 minutach szwędania się i zakupów wracam do pokoiku

Do kolacji spędzam w balkonie z nową miłością



oglądając zachód słońca





aż do kolacji



Dodatkowo płatnia (jakieś 6 euro) ale serdecznie polecam ją. Przy stole spotykam "współlokatorów" Livię i Davida z Bernu (Szwajcarii) gdzie postanowili kupić dżipa i pojechać aż do Singapuru z Bernu i wrócić przez Sybir (właśnie teraz są w drodze do Chin)

Rozmowy, jedzenie, jedzenie, czacza, rozmowy. I tak 2l pękło na 3 osoby. I tak do 23. Bo rześko się zrobiło. A ja o 6 miałem busa do Goris.

Goris - Գորիս
Gdzie czas się zatrzymał, przy licznych Chaczkarach


-Ale Bania....

Poranek był ciężki. Chyba dalej byłem na wesołym nastroju. Zbierać się trzeba, bo śniadanie czeka i potem bus do Goris.
Ledwo daję radę z śniadaniem (ale z kawą to w sekundę wypiłem) i starą Ładą jedziemy do centrum Meghri. Już 2 busy tam stoją. Jeden do Erywania a drugi do Kapanu gdzie się przesiada do Goris. Rzucam plecak do paki, prostuje nogi i szukam wygodnego miejsca w busiku.

Punkt 6 (rzec trochę dziwna jak dla Armenię) jedziemy!

No to słuchawki, bo jak żyć beż muzyki

Such a lonely day
Shouldn't exist
It's day that Ill never miss

Piosenka dopasowana w punkt, patrząc na współpasażerów. Widać ze do Kapanu jadą po prywatne sprawy/do roboty. No bo, co innego można zrobić w Meghri. Hotele/gospody są, i ciut za dużo, knajpki dla żołnierzy także. Uprawiać, nie ma gdzie, jak wszystko to góry. Więc zostaje, stolica regionu, kraju albo nielegalna emigracja, najchętniej do Rosji.

Busik jedzie do góry. Przez góry Zanzegur, do wysokości gdzie widać już dość sporo śniegu na lewo i na prawo "międzynarodowej" drogi Մ2. Jedyna droga "życia" łącząca Iran i Gruzje, gdzie Armenia, ma jedyne otwarte granicy.

Za oknem szczyt Kaputjugh, najwyższy w tym regionem.
A Systemy lecą dalej

Aerials in the sky
When you lose small mind
You free your life

I tak przez dobre 2h. Do góry i z góry, aż do Kapanu. Tam szybka przesiadka (beż saloniku ) do następnego busika który przewiezie nas do Goris.

Kolejne 2h. Kolejny raz w górę i potem w dół, żeby dojechać do Goris.

Plecak, i szukamy noclegu





Pierwsze zaskoczenie, o jak tu cysto i zadbane. Ładna i ciekawa zarazem architektura.

"Gospoda" znaleziona, ustalam godzinę śniadania z właścicielem, zostawiam rzeczy i wio na miasto.







Miasto wiele do zaoferowania to nie ma. Goris, to bardziej miasto przesiadkowe dla globtroterów. Do Erywania, do Karabachu, do Tatevu albo do Iranu.
Ale za to jest spokojne, i można spacerować całymi godzinami. Tak jak ja szukałem informację turystyczną, jak internet twierdził ze jest.

Oczywiście biuro informacji turystycznego jest. Ale zamknięte na kłódkę. I to od dłuższego czasu, patrząc na pękniętą szybę.
I tu nastaje pytanie, jak ja dojadę jutro do Stepanakertu. Autobus wiem ze jedzie. Tylko z skąd i o której. W Goris są ze 3 "dworce" autobusowe, na którym nikt nie wie z skąd by odjeżdżały one. Internet tez na ten temat milczy.

No cóż, spontan. Będziemy się martwić później.

Wracamy w głubieniu się po mieście









I tak przy sączeniu sikacza-piwa w parku, przychodzi typek - taksówkarz, ciekawy co ja tu robię. Oczywiście ciekawość idzie razem z banią czaczy. Ach..

Gadka smatka, i wpada pytanie ode mnie, jak dojechać busem do Stepanakertu.
I w sekundę dostaję gotowca, co, jak, kiedy, czyli to -> z-goris-do-stepanakertu,1108,120195

Dziękuję go serdecznie (czyli 2 lufami...) i wracam chwilowo do pokoju odsapnąć. Za dużo tego alkoholu, po abstynencji.

Godzina na regeneracji sił, i kolejny spacer. Dzień dalej jest, do tego ani za ciepło, ani za zimno, więc można chodzić. Maps.me pokazuje mi, ze jest jakiś szlak po górach Zanzegur, obok Goris, więc pakuję aparat i wychodzimy.







Okazało się, ze szlak prowadził do jednego z dwóch cmentarz Goris.



Gdzie spotykam, pierwszy z licznych chaczkarów które zobaczę w Armenii.



Chaczkar, po Ormiańsku oznacza kamienny krzyż, to płyta wotywna upamiętniająca szczególne wydarzenia lub osobę. Są ozdobione bogatą ornamentyką z krzyżem ormiańskim oraz napisem upamiętniającym zdarzenie lub fundatora.
Jak pisze w „Imperium” Ryszard Kapuściński: chaczkar to „znak ormiańskiej egzystencji”, tak jak książka.
Znajdziemy je wszędzie. Po całej Armenii, ale także poza granicami tego kraju, np. w Krakowie, przy kościele św. Mikołaja, który upamięta rzezi Ormian w Turcji z 1915.

Stoję i patrzę na ten cmentarz. Przepiękny widok. Takiego pięknego położonego cmentarza to nigdy nie widziałem. Góry i Goris





I tak stoję, patrzę, wdycham świeże powietrze (Krakusy zrozumieją)











I wracam do noclegowni powolutku, bo już ciut zimno się robiło



Patrząc na dziwną architekturę



I kupując lokalne wino, do parku



Do czasu kiedy się zrobiło całkowicie ciemno, i pora żeby wrócić do "gospody"

Stepanakert - Ստեփանակերտ
Górski Karabach/Arcach - Լեռնային Ղարաբաղ/Արցախ

W domu Tatev i Juri, czacza sięga aż do sufitu

Intro:

Serj Tankian - Artsakh
Wokalista System of a Down kolejny raz pokazał swoje polityczne zaangażowanie. Tym razem stworzył kompozycję pod wpływem wydarzeń, które miały miejsce w Górskim Karabachu - ormiańskiej enklawie w Azerbejdżanie. Jest to region byłej sowieckiej republiki Azerbejdżanu i po dziś dzień jest terenem spornym między Armenią a Azerbejdżanem.


https://www.antyradio.pl/Muzyka/Rock-Ne ... tsakh-8350

Poranek w Goris jest zimny. Za bardzo, bo minus -2 stopnie i lekki śnieżek.
Wychodzę z pokoju, i już śniadanie czeka na mnie.



Świeżo pieczony chleb, z domowym masłem i dżemikiem. Niczego innego nie potrzebowałem. Jest po prostu idealnie!

Pakuję ostatnie rzeczy do plecaka, i ruszą ku strony hotelu, gdzie taksówkarz wskazał mi ze bus odjeżdża do Stepankertu.

Jest trochę strono, plus ze plecak mam doładowany sporo (ach Iran) ale po 45 minut już stoję. Tylko teraz z skąd bus odjeżdża.
Pod hotelem? Pod stacji benzynowej? Czy pod kioskiem?
Ludzi ni ma, już źle przeczucia ze coś mogło się skopać. Po chwili zatrzymuje się taksówkarz i pyta mnie, czy bus do Stepankertu. Odpowiadam ze tak, i macha mi, z skąd odjedzie.
Było to pod kioskiem.

Po chwili zaczęli się zbierać i pasażerowie z taborami. Jakby się przeprowadzali. Tabory 2 razy większe niż moje plecaki, i raczej nie będziemy jechać autokarem, tylko busikiem. No nić, zobaczymy. Będzie wesoło.

Przyjeżdża busik, kierowca patrzy na nas, i na mnie oczywiście. Bo co u licha, robi tu turysta.

-Kitaj? Japonia?
-Szto? Niet, Polsza.
-A haraszo. Dawaj.

Jako ze przyjechałem pierwszy, wchodzę do busa pierwszy i zajmuję miejsce w pierwszy rzędzie, koło drzwi. Idealnie do prostowania nóg.

Odjeżdżamy. Wyciągam książkę Armenia. Karawany śmierci, żeby poczytać trochę o historii Górskiego Karabachu, na który nie mam bladego pojęcia, no bo po co?

Pierwszy ważny element, którego się dowiedziałem. Ten kraj, nie nazywa się Górski Karabach, lecz historyczną nazwę tego regionu, jest Arcach, która stanowiła część Kaukaskiej Albanii. Przez wiele lat i najazdach, Arcach został nietknięty z powodu ciężkiego zdobycia, i utrzymali tradycje i religie.
Wielki miszmasz w tym regionie, zaczęło się w XX, kiedy Turcja wspomagała Azerbejdżanowi dołączenia z Turcją przez Arcach, ale po przegranej I Wojny Światowej, alianci zdecydowali zostawić Arcach, Azerbejdżanowi licząc na szybki dostęp do ropy.
Do tego oczywiście dołożył także ZSSR, kiedy dał Arcach do Azerbejdżańskiej SRR. Pierwsze pogromy chrześcijanin zostały stłumione, i miasta podzielone na muzułmańskie i chrześcijańskie.
Wtedy powstała nowa nazwa tego kraju: Gorny Karabach, który jest dziełem 3 różnych języków: Nagorny (z rosyjskiego - górny), Kara (z tureckiego - czarny) i bag (z perskiego - ogród).

Przez lata, w tym regionie było spokojnie. Wspólnie obchodzili i chrześcijańskie, i muzułmańskie święta. Łączyli się w pary: ona nosiła krzyż na szyi, on sławił Allacha. Tak aż do Pierestrojki kiedy pierwsze pogromy się zaczęły aż do wybuchu wojny w 91. Wojnę wygrali Ormianie, kiedy kontrolowali już cały okręg autonomiczny, korytarz łączący go z Republiką Armenii w 94.
Dziś, Arcach jest de facto niepodległym krajem, ale nikt na świecie nie uznał niepodległość (nawet Armenia), i Azerbejdżan do dziś twierdzi ze to ich tereny, a przekroczenie z Armenii do Arcachu, wiązie się z tym, z nielegalnym przekroczeniu granicy z Azerbejdżanem.

Co chwile, bus się zatrzymuje, i pakuje kolejnych pasażerów i paczek. Po chwili mamy z 4 torb pełnych siana (nie wiem po jakiego) baniaki z winę i 7 laptopów. Taki mały mind-f..k lekki.

Po chwili, pasażerka obok mnie, dopytuje się, co ja tutaj robię, i po jakiego grzyba jadę do Arcach.
Opowiadam ze mnie fascynują dziwne miejsca, a Arcach jest jeden z nich. Przestawia mi się jako Tatev (jedno z najbardziej popularnych imion w Armenii) i rozmawiamy przez dłuższy czas, o historii tego kraju, o problemach. Przyjeżdża do rodziców ze studiów z Erywania, robiąc postój w Goris u znajomej.

Wpada pytanie: A nocleg gdzie masz?
No w jakimś hotelu, w centrum.
Opłacony?
Nie.
No to spisz u nas.

Pamiętając taroof z Iranu, 3 razy odmówiłem, a za 4 zgodziłem się.
Szybko po przyjeździe w Stepanakercie, do sklepu po czekoladki i flaszkę lokalnego alkoholu, i idę z Tatev.
Ich dom, trochę na poboczu, ale blisko centrum. Juri i Tamara, rodzice Tatev zapraszają do środka otwartymi rękami i polanymi baniami domowej czacy.
Juri to Ukrainiec, lekarz w zawodzie, Tamara Rosjanka, pielęgniarka. Po zakończeniu studiów, dostali skierowanie do Stepanakertu, gdzie po 4 latach doszło do wojny. Obydwoje, wzięli udział w koszarach i tam się poznali.
Po zakończeniu wojny, postanowili ze zostaną w Stepanakercie i pracować dalej. I tak do dziś.

Po obfitym obiedzie, oczywiście parę banieczek, na drogę, czyli do Ministerstwa po wizę.

Wiza do NKR to czysta formalność. Wypełnia się kwitek, jakie miasta planujesz zwiedzisz, dajesz paszport, kasę i czekasz 5-10 minut.
Dostaję papierek z wizą, potwierdzenie wpłaty i pozwolenie na poruszanie się po miejscowości które podałem oprócz Ağdam. Niestety nie dotarło pismo z Hello Trust na moje pozwolenie.

Jako ze dzień przyjemny, idę na spacer (przy okazji wytrzeźwieć) główną ulicą Mesrop Mashtots do głównej atrakcji, do pomnika: Jesteśmy naszymi górami - Մենք ենք, մեր լեռները


Aleja


Aleja


Մենք ենք, մեր լեռները

Pomnik powstał w 1967, symbolizuje dziedzictwa Arcachu i połączenie ich z górami które otaczają. Potocznie ich nazywają "tatik-papik" czyli dziadzio i babcia. Dziś jest także Godłem Arcachu


We Are Our Mountains




Widać tu, jak w całej Armenii dominuje tuf wulkaniczny.

Wracam do mieszkania, zaglądając domy. Myślałem ze zastanę tu, podobny stan budynków jak w Mostarze, ale jednak wszystko zostało odbudowane i większość jest nowoczesna.

Siedzimy z Jurim na balkonie, popijając ormiańską kawę i jedząc kaki oglądając widoki w trakcje rozmowy o wojnie.





Długo czekać nie było, kiedy na stole wpadła litrowa karafka z lokalnym trunkiem, i tak do północy

Shushi/Շուշի

Tam gdzie czas stanął, w 1992

Głowa nie bolała rano. To sukces! Wypiłem kawę, zjadłem chleb z dżemem i skoczyłem na miasto.



Chciałbym zobaczyć Stepanakert za dnia. Myśląc ze zobaczę powtórki Mostaru, tak jak myślałem.
Byłem w błędzie. Oprócz paru zostawionych na amen budynków, życie toczy się dalej. Tak jak w Erywaniu.





I tak znalazłem się na parku Stepana Szaumiana, działacza partii bolszewickiej.



Miasto imieniem jego, nazwali własnie to miasto, Stepanakert.



Parlament z godłem Górskiego Karabachu



I obok znajduje się muzeum historii Górskiego Karabachu/Arcachu.

Wejście za darmo, i warto odwiedzić. Znajduje się historia tego regionu, od czasów starożytności aż do dziś, z wielką dawką, jacy to Azerowie byli źli.
Jak to w Armenii przystało, cały czas będzie chodził za tobą. Tutaj tez nie był wyjątkiem, bo pracownica chodziła za mną, ale nie miała chęci opowiedzieć coś o tym muzeum.

No nic. 30 minut, pocztówki kupione, i jedziemy do "Azerskiego" miasta Shusha. Blisko położony do Stepankert, parę minut (i dramów) autobusem.

Szuszi (kiedyś stolicą Karabachu Górskiego) przez wiele lata zmienił wiele razy ręce panowania. Raz był muzułmański pod panowaniem Azerów raz chrześcijański i panowali Ormianie. Ale cały czas był ważnym węzłem karawanów do Persji, mając około 10 karawanserajów.

Problemy w tym mieście rozpoczęły się, na początku XX wieku. Pierwsze pogromy zaczęły się jeszcze za czasów Czara, kiedy i Azerowie i Ormianie żądali autonomii/niepodległości i problemy religijne, a w 1920 Azerowie zdobili miasto dokonali rzeż ludności ormianskiej.

Miasto stało się słynne, w wojnie 1992, kiedy Azerowie otoczyli całą górę liczą ze miasto się podda, Ormianie dokonali Blitzkriega i zaskoczyli Azerów i zarazem najemników Czeczeńskich, zdobywając ostatnią twierdzę Arcachu.

Wjeżdżając do miasta, stoi pamiętny T-72 z tej wojny.

Miasto przywitało mnie mgłą



Taką, którą myślałem ze na 100% kierowca autobusu zderzy się z jakimś innym samochodem.

Miejsce które wpada w oku, jako pierwsze to twierdza Szuszi











I niestety, skutki tej wojny widzoczne są tu







I bieda która tu króluje. Sporo domów jest zdewastowanych lub opustoszonych a liczne meczety zdewastowane.

Tak jak meczet Aşağı Gövhər ağa





Gdzie zwiedzając go, zrobiłem spore odkrycie, czyli znalazłem tablicę w 3 językach (Ormianski, Azerki i ruski): Uwaga Miny!
Wróciłem tymi samymi krokami do tyłu, jak tam wlazłem.

No i meczet Yuxarı Gövhar Ağa



Nie opodal meczetu Yuxarı, znajduje się etnograficzne muzeum Szuszi, gdzie pracownicy muzeum, zapraszają otwartymi rękoma i oprowadzają po cały muzeum, tłumacząc historie tego miasta i odpowiadając na pytania (po angielsku albo rosyjsku)
Tam się dowiedziałem, ze pierwsze dywany powstały przez Ormian w Szuszie (a jakże) ale i o meczetach.

W Szuszie znajdowały się 14 meczetów, większość z 18 wieku, ale niestety przez wojnę zostały zniszczone przez wojsko ale i ludność ormiańską. Dopiero ostatnie lata, UNESCO prosił miejscowych o rekonstrukcje (dostali dofinansowanie) jako zabytek historyczny. Nie przyjęli to z uśmiechem, ale wyjścia nie mieli, i ratują co mogą.

Wracam znów na ulicach Szuszi spoglądając.









I tak, wracam, mieszanymi uczuciami, do Stepanakertu

Łatwiej jest wejść na górę Ararat, niż wydostać się o własnych siłach z piwnic Araratu.

Erywań/Երևան
Różowe miasto

Pobudka tym razem beż ból głowy. Było delikatnie dzień przed. 0.3l na głowę. Bali się ze nie wstanę do busika. Spakowany w prowiant, dziękuję ich za gościnność i idę piechotą do dworca w Stepanakercie.

Tam pierwszy szok. Liczyłem ze będę jechać jakimś dewastowanym busem, a tu niespodzianka, nowiutki mercedes sprinter.
Do tego bilety numerowane (SZOK, jak na Kaukaz).

Wsiadam do busa, i punktualnie odjeżdżamy. Komplet, do tego tylko jako dziwny innostrajca.

Po godziny jazdy, i licznych serpentyn, dojeżdżamy do przejścia Tegh – Berdadzor, gdzie "zadowolony" kierowca, mówi ze mam wysiąść i do kontroli granicznej.



Stojąc w kolejce do kontroli



Zrozumiałem radość kierowca.
Chciał tylko "kurit"

Po "formalnościach" jedziemy dalej.

Droga dalej, serpentynowa, dziwnym trafem ze wszyscy są ok. Nikomu głowa nie kręci, nie bierze na wymioty. No szacun!

W połowę drogi, kolejny postój, dłuższy na coś na ząb. Biorę po pizze i wychodzę popstrykać piękno tego regionu, z dodanym jesiennym kolorach





I koło południa, już wita nas tłok Erywaniu i chaos dworca Kilikia.

Bagaż na plecy, i szukam transportu do hostelu po 30 minut, już zameldowany w Frendship hostel.
Bardzo przyjemni hostel, prowadzone przez młode (i prześliczne) ormianki, blisko marketów i głównego placu.
Zostawiam plecak, i idę na zwiedzanie.



I widzę znów, ten różowy, piękny kolor. Słynny tuf, z którego pół Erywania został zbudowany



Tuf był ważnym elementem (nie patrząc i materiałem), kiedy na początku XX wieku napływali liczny Ormianie, żeby zamieszkać w Erywaniu.

Główna osoba, odpowiedzialna na to, jak wygląda dziś Erywań to Aleksander Tamanian. Czasy ZSRR, więc i architektura musiała być też pro-komunistyczna. Stanął jednak na wysokość zadań, i zaprojektował miasto dla ludzi. Z ogrodami, alejami i parkami.



Otwieram wino, dosiada się grupka młodzików (17-18 lat), i łamanym angielskim, ciekawią się, co tu robię



Siedzimy tak przez godzinę, dyskutują sytuację polityczną w Armenii (i tutaj chciałbym pogratulować ich: [url="https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2018-05-08/sukces-rewolucji-paszynian-premierem-armenii"]Sukces rewolucji. Paszynian premierem Armenii[/url], o Azerbejdżanie i o tym, ze każdy planuje wyjechać. Czy do Europy, do dalekiej rodziny, albo marzeniami do USA i Los Angeles, ale prawdopodobnie skończą w nielegalu w Rosji.

Smutne to jest, wiedząc ze większość w tym kraju rządzą oligarchowie, Rosja i łapówki. Szczególnie to ostatnie. W wojsku, łapówka u nich, to rodzaj gwarancji ze rodzina cię zobaczy. Żywego.

Życzę im, żeby się udało, i liczę ze będą zmiany z nowym rządem, po obaleniu "Sekty Górskiego Karabachu".

Głód dopada, więc poluję coś lokalnego. Gdzieś się wlecze, gubię się, znajduję lokal, gdzie gmara taksiarzy stoi na zewnątrz i je. No musi być to dobre.

Zamawiam khorovats, w tłumaczenie, "grillowany" a rzeczywistości, szaszłyka z baraniną i kurczakiem. Do tego zimne piwo



Czyli, dobre wydane 1800 dramów.

Spacerkiem powrót do noclegu przez nocny Erywań



Śniadanie, niestety, nie urywa, więc szybko pakuję się na wyjście.

Kolejna kawa po drodze, i gubimy się

Pierwsze "pstryknięcie" Błękitny Meczet/Կապույտ Մզկիթ



Meczet zbudowany, za czasów panowania Persów w tym regionie, pod koniec 18 wieku, jako miejsce piątkowego kazania.
Przeżył panowanie Rosyjskie, ZSRR (powstał w nim muzeum miejski) i wojnę o Górski Karabach. Odrestaurowany został przez Irańskie fundusze.





Mapa pokazuje mi, ze obok jest Hala Targowa, Hajastan Market. Pamiętam odcinek Makłowicza, i musiałem wejść żeby zobaczyć straganie, babuszki które sprzedają lawasz.
Niestety, zastałem coś w rodzaju Carefoura. Z mieszanymi uczuciami, wychodzę i idę wzdłuż ulicą Masztoc, to fabryki słynnego trunku. Znanym jako Ararat.



Ustalam godzinę zwiedzania, i przychodzi jakiś ich kierownik i pyta:
Ty panimajesz pa ruszki.
Da, ja panimaju
To wpadaj za 4 godziny. Wycieczka będzie za free.

No i git! Nie ma to jak z-dumpować wycieczkę do fabryki Araratu. Więc czas jest, i spacerkiem idę do Muzeum Ludobójstwa Ormian/Cicernakaberd





Na słuchawkach oczywiście koledzy Serjiego

Byłem już w tym muzeum w 13 roku, ale niestety pocałowałem klamkę, więc pospacerowałem na około.
Zrobiło mi, ogromne wrażenie, więc obiecałem, ze pojadę drugi raz i zobaczę go ze środka.

Pierwszy pomnik, po 4 latach, zrobiło mi takie same mieszane uczucia jak w 13



Nie patrząc, w tym samym czasie, Grecji byli prześladowani przez Turków
Obrazy podobne
https://pl.wikipedia.org/wiki/Wielki_pożar_Smyrny

Wokół pomników, drzewa zasadzone przez przywódców którzy odwiedzili Armenie



I pomnik poświęcony ludziom którzy zginęli



Obok obelisku, znajduje się 100 metrowa ściana z z nazwami miejscowości, z których pochodziły ofiary ludobójstwa a z tyłu imiona ludzi-politykom co protestowali przeciwko ludobójstwu, jak Franz Werfel, Henry Morgenthau, Fridtjof Nansen i papież Benedykt XV.

A po środku, wieczny ogień



No i Muzeum. Uważam ze to absolutny nr 1 w Erywaniu. Wejście jest za darmo, i można tam poświęcić dobrą godzinę, czytając o źródła ludobójstwa, przez rzeż aż do dzisiejszego dnia, jak Ormianie z diaspory walczą o uznaniu ludobójstwa przez inne kraje.

Nie wolno robić zdjęcia, ale tu nie mogłem się oprzeć



Wychodzę, znów mieszanymi uczuciami.
Na słuchawkach, tym razem sam Serj

Siedzę na ławce i oglądam na Erywań

Na oko wpada Stadion Hrazdana


(Chyba @tom971 i @marcino123 pamiętają picie tam koniaku ;P )

I dolinę rzeki Hrazdan, gdzie do dziś można zobaczyc wycięte drzewa, z wojny o Karabach



Schodząc do fabryki Araratu, zauważam, ze bateria w aparacie dążą do 0% (nie wiem jak ) więc nie będzie zdjęć z fabryki.

Grupa do której mnie wcielili, to grupa emerytów z Rosji, abstynentów (oksymoron za oksymoronem) ale nie ma co narzekać. Jest 4Free.

Przewodnicka, bardzo fajna, opisała nam historię, jak powstaje koniak, gdzie wysyłają. Bardzo fajna wycieczka.
A na koniec słynna degustacja. Jako ze byłem w grupie abstynentów, miałem 4 albo 5 razy degustacje.
Ciężko. Było. Się doczołgać. Do góry.
Dlatego zrozumiałem co napisał słynny poeta, Maksim Gorki: Że zapewne łatwiej jest wejść na górę Ararat, niż wydostać się o własnych siłach z erywańskich piwnic chroniących złoty trunek.

Ale radę dałem, wydostałem się, i auto-pilotem dostałem do hostelu, gdzie naładowałem baterie aparatu i moje.

Po drzemce, czas na obiad. Wpadła decyzja na lokalny placek z mięsem wołowym, znanym jako lahmadżun.

Taka pizza tego regionu. Lekka i smaczna



Dodało siłę odwiedzić słynne Kaskady w Erywaniu.



Jest to kompleks architektoniczny, przy placu Tamaniana.
Historia tych schód, sięgają czasów Tamaniana, który miał wizję. Niestety do 1970 nikt się tym nie przejmował, kiedy nowy architekt miejski, Dżima Torosiana, postanowił odbudować te schody, na 50 lecie Armeńskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Prace rozpoczęły się w 1980, ale przerwano je w 1988 po trzęsieniu ziemi w Gyumri (Leninakan), rozpadu ZSRR, wojny i braku funduszu. Dopiero Ormian z diaspory, Gerard Cafesjian, wpłacił dokończenie kaskad ale i powstania otwartego muzeum.



Można w muzeum zobaczyć słynne rzeżby Fernanda Botero, Andy Warholla no i pomnik Tamaniana

Warto się drapnąć na szczyt schodów, żeby zobaczyć widok Erywania




Muzeum Sztuki Cafesjiana/Plac Tamaniana i pomnik Opery

Wracam do centrum, po kolejną dawkę kofeiny

Przechodząc obok gmachu Opery





Do placu republiki w celach znalezienia wycieczki do Khor Virap



Wpadam do biura One Way Tour (onewaytour.com/) polecana na internecie.
Niestety, nie mają do Khor Virapu (szlak, trzeba tu znowu wrócić) ale mają Sevan i okolice, ostatnie miejsce za połowy ceny.
Obudziło u mnie 4Free, więc biorę. Dziękuję Tatewie i kupuję browara, żeby posiedzieć na placu.



Późno się robi, idę w stronę lokalu co polecał @mzukowski po kebsika



żeby zig zagiem wrócić do hostelu

Kiedy po 6 lata nauki Greki, pierwszy raz była mi potrzebna

Miał być Khor Virap. Niestety, nie dało radę (brak wycieczki) więc wybrałem opcję jeziora Sewan i okolicy.
Jeszcze przy takich niskich cen wycieczki, to czemu nie.

Wyjazd planowany był na 8 rano, niedaleko opery. Idealnie, nie patrząc, piechotą w 15 minut, jeszcze śniadanie można zjeść



Park opery, i oczywiście, dywan Ormiański, i dokładnie obok Biblioteka Narodowa



Z pudłem, na niechciane książki, które miały zbogacić zbiór książek.



Na miejscu już czekał Daron, przewodnik który nas oprowadzi po wycieczce.

Wsiadamy do Sprintera, i jedziemy ku strony Sewana.

Perła Armenii
Jezioro Sewan/Սևան լիճ

Sewan to największe jezioro Armenii (i Kaukazu) i należy do jednych z najwyżej położonych jezior świata, na wysokości ponad 1900 m n.p.m. a razem z jeziorami Urmia i Wan, nalezą do grupy: trzech mórz Armenii.
Lokalizacja jeziora (nie całe 60km od Erywania), powoduje ze mieszkańcy Erywania, tłumie jadą w lecie odprężyć się. Ale w listopadzie to nam raczej nie będzie grozić.

Dojeżdżamy. Cisza. Ledwo 2-3 lokale otwarte, parę straganów, pod turystów którzy chcą zwiedzić jezioro.

Tylko głoś motorówki przerywa ciszy







Wchodzimy na szczyt, gdzie jest położony Klasztor Sewan (Sewanawank).
Zbudowany w IX w. przez księżniczkę Marian, ku pamięci pierwszego Króla Armenii Aszota I. Kościół przybrał nazwę Czarnego Klasztoru, z powodu materiału który został używany do zbudowania go, ciemnego tufu wulkanicznego.





Na dziedzińcu znajdują się liczne chaczkary, w tym unikatowe zielone, wykonane z miejscowego kamienia







Warto wejść chociaż do jednego z nich, i zobaczyć wnętrze. W kościele Świętych Apostołów, znajdziemy inskrypcje z IX wieku, ale także drzwi drewniane (i rzeźbione) z XV w..

Pakujemy się do Sprintera, i jedziemy dalej. Tym razem do Klasztoru Goszawank (oj będzie sporo o klasztorach).

Goszawank/Գոշավանք

Uważany ze jeden z najpiękniejszych klasztorów Armenii, powstał między XII-XIII w. przez ormiańskiego duchowego Mychitara Gosza (z stąd imię klasztoru).





Mychitar Gosz, pisarz, myśliciel, bajkopisarz ale najważniejsze w 1184 r. spisał Datastanagirk, czyli kodeks praw, który obejmował prawo cywilne oraz prawo kanoniczne. Ciekawe ze prawo obejmował w Armenii, ale także w Polsce, po dekrecie Króla Zygmunta Starego, w skupiskach gdzie mieszkało najwięcej Ormian: Lwów i Kamieniec Podolski.



Oczywiście, jak w całej Armenii, znajdziemy Chaczkara, który jakimś sposobem jest specjalny. Ten chaczkar pochodzi 1291 r. misternym ornamentem, gdzie wykuta została ręcznie cm. do cm.

Oczywiście, jak była przerwa na herbatę, Zeus postanowił pochodzić i zobaczyć klasztor z góry. Oczywiście, wolałem przez skróty, i wlazłem w gnój. Oczywiście, wlazłem i w błocie.

Ale warto było



Klasztor Hagharcin/Հաղարծին

Jedziemy do pasma gór Iczewan. Dobrze ze dałem radę wyczyścić ten gnój z butów. W Iczewan znajdziemy, dość ważny punkt sakralny, Klasztory Hagharcin. Powstały one z czasów dynastii Bagratydów, czyli między X-XIII w. a między XII-XIV w. czyli w Srebrnym Wieku Armenii, klasztor był jednym z ważniejszych ośrodków ormiańskiej architektury sakralnej oraz kultury.



Kościół Matki Bożej (Surp Astwacacin) pochodzi z roku 1281, i jest główną katedrą całego kompleksu.



Właśnie oglądając wnętrza katedry, przychodzi duchowny i łamanym angielskim pyta mnie z skąd jestem. Opowiadam ze z Grecji, i w sekundę zmienia język na Grekę, i zaczyna gadać jak maszyna.
Ja Grekę parę dobrych lat nie używałem (no ba, traktowałem za marnowanie czasu w szkole), ale jakoś nam szło.
Piliśmy herbatę po drugiej strony klasztoru.



Gadamy prawie o wszystkim (ile się da). O ludobójstwie, o stosunkach międzynarodowych, o tym jak Grecy pomogli Ormianom w trakcje ludobójstwa/wojny o Karabach i oczywiście o sporcie szczególnie o piłce nożnej i zapasach Grecko-Rzymskich

Jezioro Czyste/Parz
Պարզ Լիճ

W drodze do ostatniego naszego punktu, czyli Dilidżan, musiał być postój, którzy przewodnicy nazywają "Dorobić i dostać obiad za darmo".
Było to jezioro Parz (po Ormiańsku znaczy Czyste)



Muszę przyznać, ze było ładnie. Ale nie żeby tam godzinę posiedzieć, i dziwnym trafem była tylko jedna kawiarnia otwarta.
Ale był czas porozmawiać z parą z Belgii którzy robili to samą trasę co ja, tylko ze mieli wylot z Szirazu

Przy drugim piwie, zaczęliśmy czytać o tym jeziorze.

Z jeziorem związana jest opowieść o parze nowożeńców, która w nim utonęła. Zgodnie z miejscową tradycją świeżo poślubieni udają się po ceremonii na brzeg jeziora, by upamiętnić te legendarne ofiary.

W lecie może być tam ładnie. Kiedy ciepło jest, wynająć łódź albo skuter wodny. W listopadzie to raczej, na wytrwałych morsów. Kierowca i przewodnik zadowoleni ze są po obiedzie, i jedziemy do ostatniego punktu.

Dilidżan/Դիլիջան

Kurort ułożony przy rzece Achstew. Przypominający pobliski Borjomi. W całej okolicy znajdziemy źródła termalne, i ciekawą architekturę domków, przypominający nasze Podhale.







Żeby dokończyć wyjazd, zwiedzamy pomnik aktorów filmu komediowym Mimino
https://pl.wikipedia.org/wiki/Mimino





I pomnik "przyjazny" Kaukaskiej, który powstał w latach 80



Powrót wieczorem w Erywaniu, idealnym momencie, na parę craftów w Dargett



i rozmowy z parą z Czech/Włoch, o podróżowaniu po Armenii



I tak do późnego wieczora, bo rano wylot do Europy

Jedna góra z wielkim znaczeniem
Ararat/Արարատ

I po co ten koniak był przed północą?
Pytanie raczej beż odpowiedzi. Bo ją nie ma.

Lot o 9 rano, więc trzeba tam być od 7, i nie znając jak autobus dojedzie, to warto od 5 wstać.
Przynajmniej nie ma helikopter. Nie jest źle.

Spakowany, prosto na plac Republiki poszukać samochodu, co mnie odwiedzie na lotnisko Zvartnots.
Szybka przejażdżka, i już jestem na terenie lotniska. Szukam stanowisko AirFrance. Kolejka. No dobra, poczekam. Szybko skończę, szybko wejdę do saloniku.

Przychodzi pracownik AirFrance, i pyta po Francusku dokąd lecę. Odpowiadam po Francusku (okropnym, ale Francuskim) ze do Pragi przez Paryż.

No wie pan, jest overbooking (zadziało to lepiej niż potrójne espresso), do Paryża, więc zapraszamy na bok.

Pierwsza propozycja, zbyt niska. Budzi się Turecka Krew, i krew targowania się. Po 15 minutach udała się dość fajną kwotą wytargować, voucher na śniadanie i lot przez Moskwę Aeroflotem

Nie jest źle. W Pradze będę jakąś godzinę później.

Śniadanko, w kawiarni czekając na otwarcie check inu od Aeroflota. W check inie wpada pytanie: Pan chce lewe okno czy prawe. Ja lekko zaspany, odpowiadam ze lewe. I to była dobra decyzja.

Kontrola szybka i sprawna, i już leżakuję w saloniku czekając na lot



Boarding, muzyczka leci

Start, zaglądam za oknem a tu TO:



Święta góra Ormian, na wyciągnięciu ręki!
Oczywiście aparat w ręce i nie przestaje "pstrykać"

Kawałek też adekwatny do obrazu

Lądujemy ciut po czasie. Szybka kontrola, szybkie wejście do saloniku



Kupić prowiant na kolejną podróż Aeroflotem



I lecimy do Pragi. Lot beż zakłóczen, przylot o czasie na lotnisku Václava Havla. Kontrola paszportowa, karuzela odbioru bagaż. A tu coś nie tak. Niby bagaże są, ale mojego ni ma. Czekam 5-10 minut (okazja na rozmowy z rodziną) ale nie widać mojego Forclaza.

Okazało się, ze wylądował w Petersburgu (nie mam bladego pojęcia jak, ale cóż)
Sporządzamy protokół, dane wszystkie, poleci do Krakowa. A ja ciut przerażony zawartością (Ararat 25 letni, Ararat 8 letni, pamiątki itd.), ale bądźmy dobrej myśli.

Zmiana klimatu, i zmiana muzyki

I do centrum, na poleconą przez @OradeaOrbea restauracje, U Parlamentu



1, 2, 3 piwko. Po 2 tygodniach zapomniałem jak to dobrze smakuje. Szczególnie to lepsze, a nie lokalne azerskie/ormiańskie) i tak aż do odjazdu Polskiego Busa do Krakowa.

Poniedziałek wcześniej rano w Krakowie, szybki prysznic i do pracy. Tak jak zawsze...

Informacyjnie: Bagaż dotarł po 48h. Z dość ciekawą trasę EVN-SVO-LED-PRG-WAW-KRK
Ile mil by było...

Słowo końcowe

Armenia wymiata. Jest naprawdę super, ciekawa i tajemnicza. Widać ze do niej nie dotarły hołdy turystów, jak do Gruzji.
I może i to dobrze. Nie ma tłoku, nie ma ludzi liczących na darmową gościnność. Można porozmawiać z każdym Ormianinem/Ormianką.
Bo jak ty jesteś ciekawych ich historii to oni także ciekawi ich, twoja historia.
Po co przyjechałeś, dlaczego nie do Gruzji, na egzotyczną plażę albo (jak ich marzenie) do Paryża/Barcelona/Madryt/Londyn.
Odpowiedz: Bo jest tam nudno, a tu ciekawie, jest dość dziwna dla nich.

Turystyka dopiero co u nich się budzi. Połączenie autobusowe na lotnisko, firmy oferujące liczne wycieczki po Armenii, restauracje dodają menu po Angielsku (po Rosyjskim).
To samo dotyczy także Górskiego Karabachu. Nie liczyłem ze zostanę tak pozytywnie zaskoczony. Nie tylko jak ciekawy jest ten region, ale też jak mili są ludzie tam.
Zatrzymują auto, żeby ci dać kakę lub jabłko, pozdrawiają i jadą dalej.

Warto naprawdę zapolować dobrą cenę w Locie do Erywaniu, i spędzić jak dłużej się da.


Polecam przedostatni odcinek Parts Unknown, Anthoniego Bourdaina, gdzie razem z wokalistą System Of A Down, zwiedzają ten kraj. Opisując go, jak tylko mogą, do tego pozytywnie.

Ostatni kawałek na pożegnanie,

Վերջ
Merci!

Serdecznie podziękowania dla @Pabloo, bo jego relacja pomogła mi zorganizować moją

To fajnie, że moja relacja się przydała, a mam nadzieję, że w przyszłości Twoja przyda się znowu mnie, bo chciałbym pojechać tam raz jeszcze, tym razem zahaczając choćby o Sevan i Górski Karabach. A w Turcji wejść na Ararat
Szkoda, że w końcu nie byłeś w Khor Virap, bo widok stamtąd na Ararat jest cudowny.
Cała Twoja relacja przednia, bardzo dobrze się ją czyta.

W sumie Erywań byłby interesującym miejscem na zlot, minusem niewątpliwie ograniczona liczba połączeń, ale imprezowo-alkoholowo niewiele miast mogłoby się równać

_________________
Przez Bliski Wschód i Kaukaz - Relacja z wyprawy do Turcji, Iranu, Armenii i Gruzji

Przepiękna relacja z kraju moich marzeń, uwielbiam takie klimaty nieturystyczne, wędrownicze, pełne ludzi życzliwych i otwartych
Zeus dzięki za ta opowieść i zarazem przepraszam, że nie nominowałem do relacji miesiąca, ale zrobiłem to wcześniej i nie mogłem, ta muzyka w tytule mnie zmyliła
ale w moim sercu zdecydowanie wygrałeś i zaraziłeś, że tam muszę być w najbliższym czasie