Miałem okazję mówić odrobinę w Nadarzynie na WTS o zdrowiu w podróży. Godzina wczesnoporanna, przyszło niewiele osób, zastanawiałem się czy temat tak oczywisty że nieinteresujący. Teraz już wiem że to dlatego że każdy zna "doskonałe" metody profilaktyczne 
Pewnie nie wszystkich zdołam przekonać, ale pozwólcie że parę rzeczy wytłumaczę jak to je widzi medycyna i badania naukowe.
Tzw. "zemsta faraona" to nic innego jak biegunka podróżnych, czyli najczęstsza dolegliwość osób podróżujących. Jest ona spowodowana spożyciem skażonej wody/żywności, wynikającym z niższych standardów higienicznych panujących w odwiedzanych regionach, ale również stresem i zmianą diety (co wiąże się z zmianą flory bakteryjnej)
Ryzyko zależne od regionu który odwiedzamy i wynosi odpowiednio (przy założeniu pobytu długości 1-2 tygodnie):
< 8% - Europa zachodnia i północna, USA, Japonia, Australia, Nowa Zelandia
10-20% - Europa południowa, środkowa i wschodnia, Izrael, Rosja, Chiny, Tajlandia, Karaiby, RPA, kraje Pacyfiku
20-56% - Afryka, Ameryka środkowa i południowa, Azja południowa, Bliski Wschód
Są to szacunki polskie, Amerykanie są mniej optymistyczni i oceniają ryzyko na 30-70% w zależności od regionu
Jeśli chodzi o patogeny to jest spowodowana zakażeniem:
w 80% bakteriami (głównie E.coli i Campylobacter) - zwykle objawia się po 6-72 godzinach od zakażenia, ustępuje samoistnie po 3-7 dniach
w 10% infekcjami wirusowymi (norowirusy, rotawirusy) - zwykle objawia się po 6-72 godzinach od zakażenia, ustępuje samoistnie po 2-3 dniach
w 10% pierwotniaki (Giardia, głównie długie podróże) - zwykle objawia się po 1-2 tygodniach od zakażenia, może ciągnąć się miesiącami, nie ustąpi samoistnie
Może być też spowodowana nie zakażeniem samymi bakteriami, a spożyciem toksyn produkowanych przez bakterie - w takim wypadku biegunka i wymioty zaczynają się w kilka godzin po spożyciu i ustępują do 12godzin
By zapobiec biegunce podróżnych należy stosować szeroko pojętą higienę i zdrowy rozsądek.
- Spożywanie tylko butelkowanej wody, unikać napojów z lodem
- Myć ręce!, ew odkażać (mniej skuteczne)
- Jeść tylko owoce i warzywa dające się obrać
- Spożywać wyłącznie jedzenie poddane obróbce termicznej
- unikać podejrzanych miejsc, które nie zachowują standardów higienicznych - nie chodzi o unikanie street foodu ale zdrowy rozsądek – odwiedzamy miejsca popularne wśród lokalnej ludności (czyli jedzą tam regularnie, czyli się nie zatruwają, ponadto będzie pewnie taniej i smaczniej)
Pamiętajmy też o szczepieniach na choroby przenoszone drogą pokarmową - WZW typu A i dur brzuszny.
Takie zachowanie nie gwarantuje uniknięcia biegunki podróżnych, ale znacząco zmniejsza jej ryzyko.
Inne działania profilaktyczne NIE mają udowodnionej skuteczności i nie są zalecane.
Probiotyki - działają tylko zawierające szczepy Saccharomyces boulardii i/lub Lactobacillus GG - ale też obniżają one jedynie ryzyko o 15%, a ze względu na różnice w procesach produkcyjnych nie mamy gwarancji że zawierające właściwy szczep będą miały taką samą skuteczność jak te wykorzystywane w badaniach naukowych, dlatego nie są zalecane.
Alkohol - brakuje jakichkolwiek naukowych podstaw by spożywany doustnie mógł działać profilaktycznie (co innego min 70% jako płyn odkażający do rąk - ale tu też jest skuteczniejsze zwykłe mydło). Prawdopodobnie dlatego było tylko jedno badanie na ten temat. Było to badanie amerykańskie przeprowadzone na studentach przebywających na wymianie w Meksyku. Z badania wynika że mężczyźni pijący alkohol powyżej 5 drinków dziennie mieli częściej biegunkę podróżnych niż osoby pijące mniej  Inna sprawa że badanie nie jest wysokiej jakości, bo grupa osób pijących mniej niż 5 drinków była bardzo mała 
Jeśli jednak "złapiemy" już biegunkę leczy się ją stosunkowo prosto.
Najważniejsze jest nawadnianie!
W lekkiej biegunce (czyli nie uniemożliwiającej nam normalnej aktywności) możne być woda, należy unikać słodkich napojów (są hiperosmolarne i mogły by wręcz nasilić biegunkę i nas odwodnić) oraz alkoholu (zwiększa odwodnienie).
Najlepiej stosować specjalne hipoosmolarne preparaty glukozo-elektrolitarne, czyli tzw. elektrolity, np. Gastrolit.
Na początek spożywamy 0,5-1l elektrolitów, następnie 200ml po każdym płynnym stolcu.
Leki objawowe można stosować (choć mogą nieco wydłużyć czas trwania zatruć toksynami bakteryjnymi na skutek zwolnienia pasażu jelitowego). Ważne - nie należy ich stosować gdy występuje gorączka lub krwiste stolce.
Jak stosujemy? Loperamid (czyli np stoperan) – 4mg jednorazowo, potem 2mg po każdym luźnym stolcu, nie więcej niż 8mg/dobę.
Czy w przypadku biegunki podróżnych należy pościć? Nie.
Jedzenie - można normalnie spożywać już po 3-4h od wystąpienia pierwszych objawów, może być to dowolne jedzenie poza potrawami ciężkostrawnymi, smażonymi, słodkim mlekiem. Lepiej jeść często a mało (by nie pobudzać nadmiernie perystaltyki).
Kiedy należy się zacząć martwić i udać do lekarza? Gdy biegunce towarzyszy gorączka i/lub wystąpiły krwiste stolce. Również gdy biegunka nie przechodzi samoistnie w ciągu kilku dni.
Hospitalizacja – może być konieczna gdy odwodnienie - uporczywe wymioty |
