Dzień 2 – Jerozolima
Dzień zaczęliśmy od obfitego śniadania w hotelu. To był dobry wybór, by wziąć hotel z taką opcją biorąc pod uwagę ceny jedzenia. Tutaj mieliśmy całkiem pokaźny wybór dań na ciepło, w tym jedną która szczególnie polecam – izraelską czakczukę. Są to jajka sadzone z pomidorami, papryką zieloną i lub czerwoną, cebulą, czosnkiem + przyprawy. Bardzo mi to przypadło mi to gustu i osobiście polecam. Tym bardziej że jest to syty posiłek, nie chce się od razu jeść  Poza tym były jeszcze jajka sadzone z warzywami (też całkiem smaczne) i tosty. Poza tym spory wybór sałatek, owoców i serów. Z wiadomych względów nie podawano wędlin.
Na sali był bardzo pomocny gadżet – dystrybutor z wodą, można było na bieżąco ją nalewać, więc nie musieliśmy się o to martwić. Mała rzecz a cieszy .
Żeby zaoszczędzić czasu na dworzec pojechaliśmy autobusem miejskim nr 16. W internecie sprawdziłem, że jeździ on co ok. 12 min, niestety na przystanku nie uświadczyliśmy rozkładu, więc „jak przyjedzie to będzie”  .
Musicie się przyzwyczaić, że kwestie bezpieczeństwa w Izraelu są traktowane bardzo serio. Stąd bramki oraz ruchoma taśma są obecne na wejściu w takich obiektach jak dworzec autobusowy, kolejowy, galerie handlowe – generalnie w zamkniętych miejscach publicznych, gdzie gromadzi się dużo osób.
Sam dworzec wygląda hmm…no wygląda bardzo kiepsko, jak Centralny w Warszawie z 20 lat temu. Stanowiska autobusowe linii 405 do Jerozolimy znajduje się na 6 piętrze. Bilet OW normalny kosztuje 16 ILS – bardzo przyzwoicie. Autobusy mają swoje „boksy” z których wchodzi się do pojazdów, są też tablice informacyjne gdzie jedzie konkretna linia. Odjazdy co 15 min. (wcześnie rano co 20). Podróż zajmuje ok. 60 min (do/z samej Jerozolimy lubią być korki). Rozkład na kilka najbliższych dni sprawdzicie tutaj: https://mslworld.egged.co.il/?language= ... 4/1783/2/8
Dokładnie z tego miejsca odjeżdża linia 405.
Po godzinie z lekkim okładem byliśmy na Central Bus Station. Naszym celem było oczywiście Stare Miasto. Planowaliśmy zostać do późnego wieczora (ostatni autobus powrotny odjeżdża po 23), pogoda idealna na spacer – 18 stopni, słońce i lekki wietrzyk. Przeglądając mapę stwierdziliśmy, że przejdziemy się do Sacher Park, największego parku miejskiego w Jerozolimie. Chciałem też przy okazji zobaczyć budynek Sądu Najwyższego Izraela.
Jego historia jest o tyle ciekawa, że został w całości zbudowany w białego piaskowca i jest dziełem słynnej rodziny Rotschildów. Budynek powstał w 1992 r. po pertraktacjach klanu z rządem Izraela. Zgodzili się oni na oddanie budynku jeśli to rodzina wybierze działkę na której będzie on stał, wybiorą od własnego architekta do zaprojektowania budynku a cena jego wybudowania pozostanie tajemnicą. Naprzeciw Sądu zobaczymy izraelski parlament – Kneset. Oczywiście wszystko pod odpowiednią kontrolą służb .
Znaleźliśmy przy okazji bankomat, za 100 ILS przeliczyło 28.6 USD (1USD =3.49 ILS), czyli przyzwoicie.
Mapy offline nas troszkę zgubiły, ale pomógł nam mieszkający tu David. Zamieniając z nim kilka słów dowiedzieliśmy się oczywiście, że miał rodzinę w Polsce (w Przemyślu i Krakowie), która po II Wojnie wyemigrowała do USA. Miał 35 lat i studiował, co nas trochę zaskoczyło, ale szybko wydedukowaliśmy, że studiowanie Tory na wyższych szkołach religijnych zwalnia ze służby wojskowej . Wskazał nam drogę i ruszyliśmy dalej. W końcu dotarliśmy do głównego celu naszej wycieczki do Świętego Miasta – Starego Miasta. Wchodziliśmy przez Bramę Jaffy, wokół atmosfera dosyć gęsta, sporo policji i wojska z długą bronią.
Pewnie to truizm, ale napiszę – Stare Miasto jest jednym wielkim bazarem. Oprócz miejsc wewnątrz świątyń ciężko tu o duchowe uniesienia, bo albo ktoś będzie ci coś chciał sprzedać, albo przejedzie dostawczak do bazaru, albo po prostu będzie uliczny jazgot. Kto oglądał programy W. Cejrowskiego ten wie, że można tam kupić wszystko – „Szwarc, mydło i powidło” i w większości jest to straszna tandeta. Ale cóż taki charakter tego miejsca, jest to swój sposób urokliwe.
Chcieliśmy parę chwil pobłądzić po okolicznych ciasnych uliczkach zanim zabierzemy się za konkretne zwiedzanie i do tego najlepiej nadawała się najmniejsza z 4 dzielnic, na które podzielone jest Stare Miasto. Zaczęliśmy od najmniejszej – ormiańskiej, która zrobiła na nas najmniejsze wrażenie.
Następnie zaczepiliśmy o dzielnicę arabską, gdzie jak sądziliśmy (tzn. kumple sądzili, ja nie  ) pewnie coś zjemy i będzie się można zaopatrzyć w jakieś przyprawy, szczególnie Za’atar. Faktycznie mnogość różnorakich ziół, przypraw robi wrażenie, poza tym wygląda świetnie !
Jeśli mam być szczery, to najmniej komfortowo czułem się właśnie w tej dzielnicy. Wynikało to pewnie z przewrażliwienia, ale bardziej niż gdzie indziej pilnowałem aparatu i portfela. Kto miał do czynienia z arabskimi sprzedawcami to wie, że cicho tam nie jest,. Wszechobecny jazgot, auta dowożące towar do straganów nie zważające zbytnio na przechodniów, przepychanie arabów chcących przejść – mnie nie pasowała atmosfera tam panująca. I to, że na każdym kroku próbują „zrobić Cię w konia” na jak najwięcej. Spoko, ja targować się lubię (w końcu urodziłem się i całe życie mieszkam w Krakowie ) ale w pewnym momencie robi się to męczące.
Typowa rozmowa z „majfrendem”
„Ile za zatar (100 g)”
-15 szekli maj frend
„Nie ma opcji, dam Ci najwyżej 5”
-Maj frend, to poniżej kosztów, dam ci „discount” – 10 szekli
„6 szekli albo idę”
-7 szekli i może uścisnąć sobie dłonie majfrend.
Chwała Bogu, że dobiliśmy targu
Natomiast kumple prawie się doigrali. Mówiłem i tłumaczyłem: „Chłopaki, nie jemy na Starym Mieście, bo tu wszystko pod turystów, drogo i pewnie będą chcieli nas orżnąć”. Ale nie, musieli…Wchodzą do knajpy, na oko sami lokalsi w środku, pytają co mają bo cennika nie uświadczysz (albo jest po arabsku). Majfrend zapytany co dają wymienił coś (nie pamiętam co to było) – 20 szekli, shawarma 25 szekli, lamb kebab – 30 szekli. Cena za shawarmę im pasowała (taniej niż koło hotelu – rewelacja  Zamawiają dwie. I teraz klasyka gatunku – jeden majfrend bierze 100 szekli, podaje drugiemu który gdzieś znika. Za parę chwil dostają szamę od trzeciego.
„Ale zaraz – gdzie reszta ?50 szekli ?”
Jaka reszta majfrend, nie ma reszty
Twój kolega wziął ode mnie 100 szekli więc powinien mi wydać 50
Coś Ci się pomyliło, suprise majfrend
Jak to usłyszałem myślałem, że chłopa rozszarpie. Ale trzeba było zachować rezon, to oczywiste.
Więc na spokojnie kumpel zaczyna pytać, czy każdego turystę tak oszukuje i żeby oddał resztę kasy. Gość niewzruszony. I tak kilka razy.
Mówimy, że mamy czas i będzie tu siedzieć dopóki nie odda nam kasy. Gość niewzruszony.
Jeszcze kilka razy kulturalnie wjechaliśmy mu na ambicję, na szczęście zmiękł, coś powiedział do drugiego który przyniósł kluczyk do kasy i oddał 50 szekli.
Pomijam fakt, że shawarma wyglądała jak połowa tego co jedliśmy dzień wcześniej .
Mieliśmy nauczkę – jak już robisz deale z arabami to najpierw ustal cenę i najlepiej miej odliczone pieniądze. Oczywiście wiadomo, że nie ma co generalizować, ale „strzeżonego (…)”.
Tak "uduchowieni" dotarliśmy do Bazyliki Grobu Świętego – najważniejszej chrześcijańskiej świątyni upamiętniająca dwa ważne wydarzenia w życiu Jezusa Chrystusa – Ukrzyżowanie i Zmartwychwstanie.
I już na wejściu coś „mocnego” – naprzeciwko głównego wejścia prezentowany jest „Kamień Namaszczenia”, na którym położono skonanego Chrystusa po zdjęciu Go z krzyża. Już to zrobiło na mnie ogromnie wrażenie (myślę, że na każdym chrześcijaninie zrobi). Można tu względnie spokojnie się pomodlić, sporo osób pociera ręce, obrączki, rzeczy osobiste, plecaki, zdjęcia bliskich by Bóg miał ich w opiece.
Byliśmy tak zaaferowani i podnieceni, że nie zauważyliśmy w pierwszym momencie wejścia stromymi schodkami do Kaplicy Golgoty, będące właściwie obudowanym wzgórzem, na którym dokonało się Ukrzyżowanie.
Idąc w prawo do Kamienia Namaszczenia kolejno dochodzimy do prawosławnej Kaplicy Adama, która wg tradycji żydowskiej upamiętnia pogrzebanie czaszki pierwszego człowieka. Stromymi schodami schodzimy do Krypty Św. Heleny, bardzo ważna postać dla Bazyliki, bowiem to właśnie żonie cesarza Konstancjusza I Chlorusa należy zawdzięczać ufundowanie światyni.
W środku właściwie każde miejsce jest ciekawe, ma swoją niesamowitą historię. Niestety z braku czasu nie było nam dane przyjrzeć się każdemu zakątkowi. W końcu każdy chciał zobaczyć na własne oczy Grób Święty.
Czecha i Artka trochę zniechęciła kolejka zakręcająca wokół edykułu, ale szybko wybiłem im z głowy ewentualnie odpuszczenie tego miejsca. Grzecznie stanęliśmy wśród ludzi z całego świata chcących chociaż przez chwilę zobaczyć Grób Chrystusa. Muszę tu zaznaczyć, że moja cierpliwość była dużo większa niż zwykle, ze względu na miejsce, ale mało brakowało by się skończyła. A to z powodu co poniektórych „zaradnych” którzy na kilku etapach kolejki chcieli się w nią wkleić (a mówią że Polacy to cwaniacy). Naszą uwagę zwróciła jednak pewna pani, która przeciskając się przez tłum, który niechętnie puszczał kogokolwiek, potrącając kilka osób w końcu z pogardą rzuciła „no przecież mówię excuse me” co nas rozbawiło do łez. Ten motyw będzie nam nieodłącznie towarzyszył przy różnych okazjach i kojarzył z wyjazdem do Jerozolimy .
Staliśmy ok. 1,5 h nim ujrzeliśmy Grób Święty. Niestety w środku nie można robić zdjęć, a panowie co chwilę dyrygują tłumem, czasu starczy ledwie na zerknięcie na Grób, uklęknięcie i zmówienie krótkiej modlitwy. Całość trwa kilkanaście sekund. Niestety taki stan rzeczy, nieustanny przemiał ludzi nie ułatwia zachowania zadumy i utrudnia kontemplację w tym świętym miejscu – trzeba mieć to na uwadze.
Warto zwrócić uwagę na cały edykuł, bowiem do jego tylniej części przylega maleńka kaplica Koptyjska. Podczas naszej wizyty wyszedł z niej koptyjski mnich z kadzidłem i stanął przy ścianie Grobu. Później dowiedzieliśmy że w ten sposób zapraszał do adoracji fragmentu skały rzekomo należącej do Grobu Chrystusa, która nie została naruszona przez Muzułmanów w 1009 r.
Za kolejny cel obraliśmy sobie przejście całej Drogi Krzyżowej – Via Dolorosa. Niestety w części jest ona umiejscowiona w dzielnicy muzułmańskiej, a na niej (tak jak w czasach chrystusowych) miejsce zajmują stoiska handlowe (swoją drogą nabyłem tam dla żony chustę z kaszmiru).
Zwrócę uwagę tylko na kilka stacji Przejście całości dysponując przewodnikiem nie nastręcza problemów, chociaż przy stacji VII przebieg jest zaburzony. Droga nie prowadzi bezpośrednio do Bazyliki Grobu Świętego, bo w jego części powstał bazar Kahn ez-Zeit.
Stacja I mieści się na terenie muzułmańskiej szkoły Umarija. Warto wejść po schodkach po prawej stronie, bo to faktycznie tam, a nie w miejscu zaznaczonym w na trasie (i w przewodnikach) znajduje się miejsce sądu na Jezusem. Mało osób o tym fakcie wie, tym bardziej warto tam zajrzeć.
Tym bardziej że z okien roztaczają się taki widoki
Podróżujemy dalej…
Stacja IV - musicie zejść po schodkach i pierwsze co się Wam ukarze to zwykły sklep z pamiątkami. Lekko się skonsternowaliśmy, bo z jednej strony raczej trafiliśmy dobrze, ale z drugiej raczej czegoś takiego się nie spodziewaliśmy. Trzeba przejść przez sklep korytarzem i na końcu po lewej stronie znajduję się niewielka kaplica .
Stacja IX mieści się na dziedzińcu przy koptyjskim kościele św. Antoniego. Wspominam o tym dlatego, bo mam wrażenie, że część osób tu nie dociera, zniechęcona koniecznością przejścia kilku metrów. A warto w tym miejscu zajrzeć do ww. koptyjskiej świątyni.
Ostatnie 4 stacje Drogi Krzyżowej mieszczą się wewnątrz Bazyliki Grobu Świętego.
Na tym zakończyliśmy wędrówkę po dzielnicy chrześcijańskiej i udaliśmy się do części żydowskiej. Koło niewielkiego placu mieści się sporych rozmiarów synagoga o swojsko brzmiącej nazwie – Hurwa
Jak zejdziecie schodkami w dół ujrzycie to Polecam uzupełnić zapasy wody.
Pokonaliśmy schody w górę w poszukwaniu „Dachów Jerozolimy” – to miejsca z których można podziwiać piękną panoramę Świętego Miasta. Jedno z takich miejsc znajduję się w tym miejscu –
Moją uwagę przykuło to zdjęcie
Propaganda musi być, nawet w świętym miejscu
Po wejściu na górę faktycznie Jerozolima prezentuje się nieźle
Następnie chcieliśmy zobaczyć słynną „Ścianę Płaczu”. Tutaj, a jakże trzeba się ponownie przygotować na kontrolę bezpieczeństwa, o jakiej wspominałem wcześniej. Mur prezentuje się naprawdę efektownie, widok na żywo jest dużo lepszy niż na zdjęciach.
Wyszliśmy przez Bramę Gnojną (w zamierzchłych czasach tamtędy wyprowadzano nieczystości, stąd nazwa) by zobaczyć Górę Oliwną w całej okazałości. Pierwotnie mieliśmy się tam udać (chciałem znaleźć grób Oscara Schindlera), ale było na tyle późno, że zrezygnowaliśmy.
Góra Oliwna po prawej, po lewej widać Kopułę na Skale
Spacerując wokół murów Starego Miasta słyszeliśmy nawoływanie Imama na wieczorną modlitwę. Nie był to dla nas dobry znak, bo jak się okazało, nie było nam już dane podejść bliżej meczetu Al.-Aksa i Kopuły na Skale, wszystkie drogi tam prowadzące zagrodziło wojsko. Na szczęście jeden z żołnierzy był na tyle uprzejmy, że pozwolił przejść kilka kroków i zrobić zdjęcia.
Szybko zaczęło się ściemniać, więc pokręciliśmy się jeszcze po klimatycznych ciasnych, ciemnych uliczkach dzielnicy muzułmańskiej i powoli opuszczaliśmy Stare Miasto, by „zaliczyć” jeszcze jedną nie lada atrakcję – dzielnicę ortodoksyjnych Żydów – Mea Szarim ! Ostatnim akordem była Brama Damasceńska.
Następnie Ha-Nevi’im str. I w prawo Ethiopia str. dotarliśmy na miejsce. O tym, że jest tu inaczej informuje stosowna tablica. Rozmawiając z wcześniej napotkanym Żydem, zapytaliśmy go czy mamy stosowne stroje (wszyscy krótkie spodnie, raczej jasne kolory) by się tam pojawić. Powiedział że bez problemu, byle tylko nie zwracać na siebie uwagi a będzie ok. Kobiety za to powinny mieć długą spódnicę lub spodnie i zakryte ramiona i głowę.
Jak tylko się dowiedziałem, że istnieje taka dzielnica to koniecznie chciałem się tam pojawić. Specyfika dzielnicy polega m.in. na tym, iż zarówno mężczyźni jak i kobiety są ubrani bardzo skromnie, w stroje ortodoksyjne. Dominuje kolor czarny, szary, biały. Mężczyźni jak i mali chłopcy obowiązkowo z długimi pejsami, w charakterystycznych kapeluszach. Nie znajdziemy tu kolorowych witryn sklepowych, krzykliwych neonów, zgiełku i hałasu, banerów zachęcających do kupowania. Konsumpcjonizm jest przez Chasydów zdecydowanie odrzucany. Plakaty najczęściej informują np. o przyjęciach do szkoły rabinackiej, toczone są też spory, ponoć część z nich to paszkwile na rząd izraelski, którego ultraortodoksi nie uznają. Większość tej społeczności nie pracuje, normą są rodziny wielodzietnie, których głównych źródłem utrzymania jest zasiłek i datki organizacji charytatywnych.
Jak podkreślają Chasydzi (wcale tego nie kryjąc) nie mają oni po prostu ochoty chodzić do pracy, bo są zbyt zajęci studiowaniem Tory.
Jest spokojnie (choć wracając jedną z głowych ulic – Shmu’el Ha-Navi st czy Bar Ilan str. dało się zauważyć już większy ruch i hałas – takie ichniejsze „downtown” ).
Świetne doświadczenie. Przechadzaliśmy się obskurnymi uliczkami, szybkim krokiem mijali nas zamyśleni mężczyźni, którzy za chwilę gdzieś znikali – tu czas zdecydowanie się zatrzymał. Czuliśmy się dosłownie jak w skansenie.
Mając te wszystkie informacje, w końcu jeden z nas nie wytrzymał i pyta się na głos – „Ej, ale gdzie oni tak k***a łażą !?” . Faktycznie pytanie było zasadne, ale dorobiliśmy do tego własną teorię – jako że żyją oni z zasiłków, to rząd izraelski ich tak zaprogramował, że mają chodzić na określonej trasie i jak pojawiają się turyści to mają zacząć „łazić”. Coś w tym musiało być, bo młody chłopak minął nas raz, za chwile wrócił, po czym za moment stanął koło nas, zastanowił się, podrapał po głowie i gdzieś poszedł – uznaliśmy, że złapał buga i się zawiesił
Dobra koniec żartów
Prawdą jest natomiast, że w Mea Szarim zjedliśmy najlepszego falafela podczas pobytu w Izraelu. Oczywiście w barze dla lokalsów, więc nie było raczej opcji by nas orżnęli jak Arabowie. Jak będziecie w okolicy to zdecydowanie polecam ! Cena 10 ILS – Ha Rav Zonefeld st. przy skrzyżowaniu z HaNagar st.
Wstąpiliśmy do jednego ze sklepu prowadzonego przez ortodoksa, żeby kupić trochę Za’ataru i innych przypraw. I to miłe zaskoczenie – nie dość że ceny były tak przystępne, że nawet nie było sensu się targować (Za’atar 6 ils/100 g; laski cynamonu 6,5 ils za opakowanie) to jeszcze wszystko wbite na kase i paragon 
Było już dosyć późno, i co istotne było dosyć zimno jak na warunki jerozolimskie (ok 15-16 stopni) więc poszwędaliśmy się jeszcze chwile chłonąc atmosferę tego miejsca i powoli wracaliśmy na dworzec.
Chcemy kupić bilet w kasie jak poprzednio, idziemy do odpowiedniego okienka, gdzie było napisane „bilety bus 405”, pani mówi żeby kupić w kasie obok, tam nikogo nie ma, idziemy do następnego, a gość mówi że kierowca nam sprzeda – „very fuc***g useful” jak stwierdził kumpel
Ok. 21 30 byliśmy z powrotem w Tel Avivie. Skierowaliśmy się w wiadome miejsce – izraelska biedra i czteropak Holstenów za 14 ils. Chcielibyście zobaczyć nasze miny w tym sklepie na widok puściusieńkich półek….Chyba cały Tel Aviv się tu zleciał jak się rozniosła wieść o promo . Na szczęście parę ulic dalej znaleźliśmy sklepik z Brambergami za 5,9. Szykujemy odliczoną kasę, sprzedawca bierze dychę i jeszcze nam zwraca 1,9 Widocznie na jakąś promocje na „wielosztuki” trafiliśmy. Very nice !
To był bardzo udany dzień. Z grubsza udało nam się zobaczyć wszystko co zakładaliśmy. Wprawdzie był plan, żeby pojechać do Betlejem, ale raczej od początku zakładałem, że może się nie udać, za mało czasu. Nie udało się też podskoczyć na Market Mahane Yehuda i tych dwóch rzeczy bardzo żałuje, ale kto powiedział, że była to ostatnia wyprawa do Izraela. Powiem więcej – jak żona zobaczyła zdjęcia to wiem, że na pewno prędzej czy później (myślę, że prędzej) pojawimy się tam ponownie
Tymczasem sącząc piwerko na promenadzie planowaliśmy kolejny, niestety ostatni dzień w Tel Avivie. |
. Wylądowaliśmy ostatecznie w "Św. Michał pub regionalny" - bardzo dobry wybór, ponad 20 craftów z kija. "Kranoszwędanie" miało być jednym z naszych celów w Izraelu. Jeszcze nie podejrzewaliśmy, że będą to pierwsze i ostatnie dobre piwka podczas tego wyjazdu i cel pierwotny ulegnie "delikatnej" modyfikacji 
Nie wiem gdzie szukaliscie jedzenia te 30 minut. Wzdkuz promenady ? Jesli tak to nic dziwnego, jak chcieliscie tanio to czemu nie miska hummusu i 2 pity w supercofixie i 2 razy polski mueller i zamkniecie sie w 15 nis 
ale po tej relacji niech zapomni