Fly4free.pl

Atrakcje tego państwa to nie tylko główne zabytki w miastach dawnej II RP - Grodnie, Lidzie, Branowiczach. oraz magnackie rezydencje, pałace, dworki, dawne zakłady produkcyjne. To także miejsca pamięci czy cmentarze z różnych okresów historycznych, gdzie spoczywają Polacy.
Mi udało się spenetrować Brześć i Mogilew jak chodzi o polskie cmentarze, ale czy ktoś z wizytujących ten kraj poszukiwał takich śladów? Śladów Polski...

04.02.1746 roku w folwarku Mereczowszyszczyzna (obecnie Kosów Poleski na Białorusi) urodził się Tadeusz Kościuszko. W związku z 200-ną rocznicą śmierci rok 2017 został ogłoszony przez UNESCO jako ROK TADEUSZA KOŚCIUSZKI. Corocznie rocznica urodzin Tadeusza Kościuszki obchodzona jest w Kosowie Poleskim bardzo uroczyście z udziałem przedstawicieli służby dyplomatycznej Polski, Stanów Zjednoczonych i Francji oraz miejscowych władz.

Ktoś się wybiera?

Dawno temu, kiedy ZSRR był jeszcze w całości, śladów polskości szukałem w Brześciu. Za wiele ich nie było, jeśli nie liczyć przedwojennych chatynek na przedmieściach, ale próbowałem ich poszukać w twierdzy. Radziecki przewodnik zapytany, jak to jest, że twierdza dostała się w radzieckie ręce, śmiało odpowiedział, że twierdza była osłabiona, bo dowodzący brzeskim korpusem gen. Kleeberg poszedł na zachód jako dowódca Grupy Operacyjnej "Polesie". Nieliczna załoga najpierw kilkakrotnie odpierała szturmy czołgów Guderiana, aż dowodzący obroną gen. Plisowski, nie widząc szansy powodzenia, a tym bardziej strategicznego znaczenia trwania w twierdzy, nakazał wycofanie się za Bug. Osłaniający odwrót oddział kapitana Radziszewskiego zdecydował się pozostać w twierdzy i musiał się bronić już nie tylko przed czołgami niemieckimi, ale i radzieckimi. Połączone siły niemiecko-radzieckie nie były w stanie go pokonać. Gdy w końcu wpadły na jego pozycje, po naszych nie było śladu; cichaczem ewakuowali się.
Naprawdę, przewodnik mi zaimponował.
Parę lat później, gdy ZSRR już nie było, ale w białoruskich sklepach wciąż sprzedawano za bardzo tanie pieniądze portrety Lenina i Gorbaczowa i flagi radzieckie, sporo śladów polskości znalazłem w Nieświeżu. Zamek wciąż był siedzibą sanatorium i udało się nam tylko trochę połazić po dziedzińcach i umocnieniach. I usłyszeć, jak to Karol Stanisław Panie Kochanku Radziwiłł potrafił latem zapragnąć pojeździć na saniach. No to służba wysypywała drogi solą, zaprzęgała do sań niedźwiedzie, książę pan zasiadał w saniach, strzelał batem i hajże naprzód! W nieświeskim kościele oglądaliśmy mauzoleum Radziwiłłów. Jedna trumna była bardzo nietypowego kształtu. Bo pewna księżniczka, starowinka już, była niespełna rozumu i raz w trzaskający mróz gdzieś poszła. Gdy ją znaleziono, siedziała w skulonej pozycji zamarznięta na kość. I w takiej pozycji ją pochowano.
Opowiadano nam także, że po wojnie nieświeskie mauzoleum bardzo często odwiedzali moskiewscy balsamiści z mauzoleum Lenina. Bo mumia wodza rewolucji już śmierdziała, a mumie radziwiłłowskie, mimo kilkuset lat, wciąż wyglądały świeżo. To dlatego, że Mikołaj Krzysztof Sierotka Radziwiłł, budowniczy Nieświeża, ze swoich podróży przywiózł z Egiptu tajniki mumifikacji i odtąd nieświeskich Radziwiłłów balsamowano.

Tutaj http://polesie.org/wp-content/uploads/2 ... ressed.pdf zebrane miejsca pamięci narodowej obwodu brzeskiego.

Korzystając ze znacznych ułatwień w podróżowaniu po Białorusi związanych z Igrzyskami Europejskimi, postanowiłem udać się do tego pięknego kraju w celu obejrzenia jak największej ilości miejsc związanych właśnie z historią Polski (może będąc bardziej precyzyjnym I Rzeczypospolitej - choć nie tylko ) . W ciągu kilkunastu dni udało mi się odwiedzić około 80 miejscowości - trasa przejazdu oscylowała w okolicach 5 tysięcy kilometrów. Do wycieczki starałem się przygotować dosyć skrupulatnie, korzystając z dwóch przewodników, a także poszukując informacji na różnych stronach internetowych. W poście postaram się przedstawić te miejsca, gdyby było zainteresowanie postaram się też wrzucić zdjęcia. W przypadku pytań, pomogę również w dokładniejszej lokalizacji poszczególnych zabytków. Na wstępie od razu informuję, że najbardziej interesują mnie ruiny zamków, kościołów i pola bitew, stąd najwięcej ich na tej liście.

1- Wołczyn - możemy odwiedzić odremontowany kościół św. Trójcy z 1733; w nim przechowywane były przez wiele lat szczątki ostatniego króla Polski - Stanisława Augusta Poniatowskiego, który urodził się właśnie w tej wsi; w czasie mojej wizyty kościół był zamknięty, ale można było zajrzeć do środka przez szyby

2- Wysokie Litewskie - tu możemy zobaczyć pozostałości dawnego klasztoru bonifratrów z XVIII (stoi po prawej stronie przy drodze z Wołczyna), ruiny synagogi, pozostałości bramy i umocnień zamkowych w postaci wałów z XVI-XVII wieku (obecnie w obrębie wałów mieści się boisko sportowe )

3-Bereza Kartuska - ruiny klasztoru kartuzów z XVII w. oraz pomnik z czerwoną gwiazdą w miejscu, gdzie w latach 30 XX wieku znajdował się "obóz koncentracyjny" (dosł. "koncłagier") głównie dla oponentów politycznych rządzących

4-Kosów Poleski - nowy kościół w miejscu poprzedniego, gdzie ochrzczony został Tadeusz Kościuszko - urodzony w nieodległej Mereczowszczyźnie (tu, naprzeciwko odremontowanego pięknie położonego na wzgórzu pałacu Pusłowskich znajduje się zrekonstruowany dworek, w którym urodził się "wielki syn białoruskiej ziemi" Kościuszko oraz jego pomnik i pamiątkowy kamień z inskrypcją)

5- Różana - monumentalne ruiny pałacu Sapiehów z XVIII wieku - brama wjazdowa już odremontowana i chyba szykują się do generalnego remontu pozostałej części, więc dla miłośników ruin to może być ostatnia chwila ; w centrum jeszcze opuszczona synagoga i czynny kościół katolicki; przy wyjeździe na Słonim, na wzgórzu, opuszczona kaplica z XVIII w.

6-Mohylowce- po lewej stronie drogi Różana-Łysków znajduje się kurhan z XI wieku i na nim stoi kolumna, postawiona na pamiątkę Konstytucji 3 maja lub (wg tabliczki na miejscu) powstańców "Kastusia" (Wincentego) Kalinowskiego, który był jednym z dowódców w czasie powstania styczniowego; nieco za wsią - tuż przed wjazdem do Łyskowa, po lewej stronie drogi znajduje się ogrodzenie i tabliczka z napisem "resztki zamku królewskiego z XV-XVIII wieku" - jest to takie niewielkie wcięcie w lesie, stanowiące kwadrat na lekkim wzniesieniu - niestety nie udało mi się uzyskać więcej informacji na temat tego miejsca - może ktoś z was ma pomysł?

7- Łysków - mamy tu częściowo zrujnowany kościół, przy którym znajduje się grób autora takich pieśni jak "Kiedy ranne wstają zorze..." , "Bóg się rodzi" - Franciszka Karpińskiego

8-Grinevichi - ruiny kościoła z XVIII wieku i kilka starych polskich grobów wokół; ciekawym elementem jest zaszklone takim grubym szkłem jak w starych windach wielka dziura po oknie (nie wiem, czemu ma to służyć)

9- Synkowicze - interesująca cerkiew obronna z XVI wieku

10 - Połonka - to jest to, co lubię najbardziej - pola bitew XVII wieku - w 1660 wojska Czarnieckiego i Sapiehy odniosły wspaniałe zwycięstwo nad wojskami rosyjskimi - nie udało mi się ustalić obecności jakichkolwiek pamiątek po bitwie, mogłem jedynie zobaczyć pola i wyobrazić sobie batalię sprzed ponad 350 lat

11-Zaosie-odrestaurowany dworek, w którym urodził się Adam Mickiewicz, wstęp 2 ruble

12-Lachowicze-kolejne miejsce, gdzie wyobraźnia musi mocno posiłkować rzeczywistość- za czasów I RP była tu jedna z najpotężniejszych twierdz na na naszych ziemiach, obecnie o fakcie tym przypomina tablica pamiątkowa, nikłe pozostałości (prawdopodobnie) wałów można znaleźć wchodząc w uliczki Zamkowaja i Pereulok Zamkowyj

13- niedaleko od Lachowicz znajduje się kolejne miejsce, które koniecznie muszą zobaczyć miłośnicy historii Polski; mianowicie jest to Hruszówka-to tu znajduje się zrujnowana kaplica, gdzie pochowano między innymi Tadeusza Rejtana. Do kaplicy należy skręcić w prawo w polną drogę zaraz po tym, jak kończą się drzewa. Jak pisałem kaplica jest w stanie ruiny-w krypcie, gdzie pochowany jest ostatni z rodu Rejtanów-Józef oraz słynny Tadeusz znajdują się kwiaty i znicze. Warto jeszcze odwiedzić w Hruszówce pozostałości majątku Rejtanów, gdzie ostatnich chwil dożywał Tadeusz- ja akurat miałem szczęście i jakiś pan, który przedstawił się jako stróż oprowadził mnie po terenie- zachował się m.in. budynek, w którym zmarł Tadeusz Rejtan, a także budynek gospodarczy z cegły, na którym jeszcze widnieje data budowy-1911 i inicjały ówczesnego gospodarza-fajne uczucie niemal bezpośredniego obcowania z historią Polski na obcej obecnie ziemi.

14-Kleck-zaraz przy wjeździe od strony Lachowicz możemy zobaczyć ślady grodziska, a wyjeżdżając w kierunku Siniawki zaraz za granicą miasta trafiamy na pomnik bitwy 1506 roku, w której wojska polsko-litewskie odniosły wspaniałe zwycięstwo nad Tatarami, uwalniając wiele tysięcy jeńców z jasyru

15-Nieśwież i Mir-wiadomo, wizytówki, miejsca odnowione na glanc, na szlaku każdej wycieczki, więc ja od siebie polecę jeszcze w Mirze udać się na cmentarz muzułmański położony w polach na płn.-wsch. od miasta- przy zachodzie słońca kapitalna "kresowa"atmosfera oraz na stary, polski cmentarz położony na wzgórzu w płd. części miasteczka (można tu trafić odbijając w polną dróżkę odchodzącą z ulicy Leningradzkiej)

16-chutor Dzierżynowo-kontrowersyjne na pewno miejsce, położone w Puszczy Nalibockiej muzeum na miejscu dworku, gdzie na świat przyszedł twórca i szef Czeki-Feliks Dzierżyński. Teren muzeum znajduje się w głęboko w lesie (kilka kilometrów od najbliższej wsi, asfalt poprowadzony pod samo muzeum), na jego terenie możemy zobaczyć między innymi pomnik Dzierżyńskiego, budynek z ekspozycją na jego temat (wstęp 1-2 ruble) oraz fundamenty dworu, gdzie przyszedł on na świat. Ogólnie na tym olbrzymim ogrodzonym terenie znajduje się jeszcze wiele innych drewnianych budynków, które są być może zajmowane w okresie, kiedy bodajże raz w roku w tym miejscu przysięgę składają nowi funkcjonariusze służb bezpieczeństwa

17-Nowogródek- miejsce raczej też znane wszem i wobec, z dworkiem Mickiewicza, ruinami zamku, kopcem Mickiewicza no i farą- dla mnie bardzo ciekawa tablica w środku na cześć kilku szlachciców poległych w bitwie pod Chocimiem 1621 r. (pod tablicą rzeźba przedstawiająca kilku rycerzy z obciętymi głowami)

18-Lubcz- ładnie położony nad Niemnem w dość znacznej mierze odrestaurowany zamek Kiszków k Radziwiłłów

19-Lida- kolejny odrestaurowany zamek

20- Gieranony- świetna sprawa- obok kościoła w głębokim lesie ukryte szczątki zamku Gasztołdów z XV wieku- potężne wały, kawałek ruin- kto by powiedział, że to tu prawie 500 lat wcześniej miał miejsce ślub Stanisława Gasztołda z Barbarą Radziwiłłówną-późniejszą polską królową

21-Holszany-ruiny ( choć już powoli odbudowywane, więc radzę się spieszyć) zamku Sapiehów

22-Krewo- dziś niepozorna wioska, a to tu w 1385 zawarto słynną unię między Polską a Litwą; znajdziemy tu ruiny zamku, kościół na wzgórzu i koło bocznej dróżki wiodącej z zamku do kościoła ruiny synagogi (zrujnowany budynek z czerwonej cegły z widoczną gwiazdą Dawida)

23-Druja- przepięknie położona nad Dźwiną (po drugiej stronie rzeki jest już Łotwa)miejscowość z potężnym kościołem (jeszcze nie do końca odrestaurowanym), odnowionym cmentarzem żydowskim, ruiną cerkwi (wkomponowana w nową cerkiew-ciekawe rozwiązanie architektoniczne). Jest tu również w centrum ruina wieży prawdopodobnie z unickiej cerkwi. Obok kościoła znajduje się w parku sanatorium. Jest to jednak przebudowany pałac Miłoszów z XVIII wieku, a wcześniej w tym miejscu znajdował się zamek, gdzie wiek wcześniej toczyliśmy boje z Rosjanami (można jeszcze dostrzec ślady wałów). Polecam zatrzymać się tu na nocleg, można wynająć pokój w gospodarstwie agroturystycznym na popularnej wyszukiwarce noclegów - możliwość zamówienia gorących domowych posiłków plus niesamowita lokalizacja nad brzegiem Dźwiny, zachód słońca robi w tej scenerii kapitalną atmosferę

24-kolejny przystanek Dzisna, gdzie znajdziemy odbudowywany kościół- polecam darmową promową przeprawę dla ludzi i aut przez Dźwinę (prom kursuje co godzinę)- będzie możliwość obejrzenia z pokładu śladów wałów zamku Batorego na wyspie nieopodal Dzisny

25- przeprawa jest nam przydatna szczególnie, gdy chcemy dotrzeć do kolejnego miejsca chwały oręża polskiego- pod Kuszliki, gdzie w 1661 nasze wojska pod dowództwem m.in. Stefana Czarnieckiego pokonały oddziały rosyjskie. Tu dobra wiadomość, w położonej nieopodal Kuszlików wioseczce Yakubenki znajdziemy w polach miejsce upamiętniające te boje- dwa duże miecze oraz dwa kamienie- jeden z podobizną polskich dowódców w tej bitwie - Czarnieckiego i Kazimierza Żeromskiego oraz drugi z pamiątkową inskrypcją. Miejsce pełne jest pagórków-być może część z nich to ślady okopów.


26-kolejny przystanek to Połock, znany ze słynnej kampanii Batorego. Pamiątką tych czasów są obecnie przede wszystkim wały Iwana Groźnego- obecnie w ich obrębie, podobnie jak w Wysokim, znajduje się boisko oraz potężny sobór św. Zofii, znajdujący się na dawnym terenie zamkowym

27-Seliszcze- monumentalne ruiny kościoła i klasztoru bernardynów z 1726 r.

28- Hubin i Ziembin - również ruiny kościołów

29-dalej kierujemy się na Borysów. Tu oprócz bardzo nowoczesnej i ciekawej bryły stadionu BATE, możemy zobaczyć niewielkie pozostałości zamku(znajdują się o drugiej stronie Berezyny). Nie wiem, czy możliwe jest jakieś bliższe spenetrowanie ruin, ponieważ znajdują się pośrodku jakichś zabudowań i sporo jest siatek, toteż fragment wieży i murów obejrzałem tylko z daleka. Niedaleko na płn. od Borysowa, na tzw. Brylievskim Polu miała miejsce słynna bitwa nad Berezyną, gdzie oddziały rosyjskie pokonały wycofującą się wielką armię Napoleona. Obecnie jest tam przygotowana ścieżka turystyczna, gdzie można zobaczyć m.in. kolumnę postawioną na cześć dzielnych sołdatów carskich, ale również pomnik upamiętniający wojska francuskie.

30-kolejna ważna miejscówka znajdująca się na uboczu to Ubiel, ok. 50 km na płd. wschód od Mińska. Mianowicie na terytorium obecnego sanatorium Wolma znajduje się pomnik, postawiony w miejscu dworku, gdzie urodził się wybitny polski kompozytor Stanisław Moniuszko. Ponoć gdzieś w okolicy jest jeszcze jakieś jego minimuzeum, ale ja ograniczyłem się tylko do wspomnianego pomnika.

31- w okolicach Mińska koniecznie należy odwiedzić uroczysko Kuropaty, gdzie chowane były tysiące ofiar stalinizmu w latach 30-40 XX wieku. Teren jest zalesiony, zadbany, ogrodzony, poprowadzona jest przez jego teren ścieżka obok, której stoi las krzyży. Po lewej stronie ścieżki trafiamy na "polski" fragment upamiętniający ofiary narodowości polskiej z polskimi napisami i biało-czerwonymi wstążkami. Niedaleko, po drugiej stronie jest częściowo zniszczona tzw. ławeczka Clintona- dar narodu amerykańskiego z 1994 r.

32-kolejna ciekawa z naszego punktu widzenia miejscowość koło Mińska to Zasław, z wałami starego zamku, znanego chociażby z "Lalki" Prusa, pośrodku, których stoi zabytkowa cerkiew. Bliżej centrum Zasławia mamy kolejny obiekt związany z militariami, a mianowicie średniowieczne grodzisko "Zameczek"

33-kilka kilometrów na północ od Zasławia można odwiedzić kompleks "Linia Stalina"-fragment umocnień obronnych przygotowanych w Związku Radzieckim w latach XX wieku. Ja akurat trafiłem tu w Dniu Niezależności (3 lipca), gdzie oprócz standardowych rozrywek (zwiedzanie kompleksu umocnień obronnych, bunkrów i sprzętu wojskowego - czołgów, samolotów i innych; jest również możliwość odpłatnych przejażdżek czołgiem, strzelania z różnej broni; jest tu również popiersie Stalina) miała miejsce widowiskowa rekonstrukcja jednej z bitew 1944 roku z użyciem czołgów, mini samolotów i udziałem sporej ilości grup rekonstrukcyjnych. Cena wstępu dla osoby dorosłej to bodajże 17 rubli.

34 - w Łohojsku możemy obejrzeć olbrzymie wały po zamku oraz resztki pałacu z XIX w. w miejskim parku

35 - Świsłocz k . Mińska - tu również możemy obejrzeć grodzisko z resztką pałacu nad rzeką Świsłocz

36- Szepielewicze - kolejne miejsce bitwy z Rosjanami, tym razem z 1654, nie udało mi się znaleźć żadnych informacji o upamiętnieniu tego boju, pozostała wyobraźnia . Podobna sytuacja miała miejsce w przypadku okolic miejscowości Uhły (Ugly) na trasie Mohylew-Horky, gdzie lokalizowana jest nierozstrzygnięta bitwa nad Basią w 1660 pomiędzy oddziałami polskimi a rosyjskimi. Jedyny ślad to płynąca sobie spokojnie niewielka rzeczka Basia.

37- Kniażyce - znaleźć tu możemy monumentalne ruiny kościoła z XVIII w.

38 - Lenino - słynne miejsce chrztu bojowego I Dywizji Piechoty im. Kościuszki w 1943 roku. Już przy wjeździe do miasteczka stoi tablica z przetłumaczoną na język polski nazwą miejscowości. Znajduje się tu również muzeum polsko-sowieckiego braterstwa broni z ekspozycją składająca się m.in. z pamiątkowych pucharów zostawionych tu przez polskie delegacje, mundurów weteranów, pozostałości z pola bitwy. Wstęp do muzeum - grosze (bodajże 1,2 rubla z możliwością fotografowania). Pani gospodarz poinformowała, że w przypadku obcokrajowców konieczne jest skanowanie paszportu. Może wynika to z bliskości granicy z Rosją (5 km dalej)? Nieopodal w lasku znajduje się również miejsce pochówku poległych polskich i sowieckich żołnierzy. Ciekawe doświadczenie.

39 - Orsza - miejsce jednej z największych wiktorii oręża Rzeczypospolitej, gdzie polsko-litewskie wojska pod dowództwem Konstantego Ostrogskiego pokonały oddziały rosyjskie w 1514 roku. Przez kilka lat po upadku ZSRR rocznica tej bitwy była Dniem Święta Armii Białoruskiej, jednak obecnie obchody rocznic są niemile widziane, wręcz karane przez władze. Można jednak dotrzeć do upamiętnień tej wspaniałej wiktorii. Należy jej szukać w rejonie wsi Gat'kovshchina (trzeba odbić w boczną polną drogę i po ok. 200 metrów zobaczymy po lewej ręcę drewniany krzyż poświęcony "bohaterom orszańskiego zwycięstwa"). Idąc dalej możemy natknąć się na kamień z pamiątkową inskrypcją. Obracając się plecami od wspomnianego kamienia można dostrzec kilka kamieni leżących na zboczach pobliskich pagórków. Warto tam podejść. Znajdują się na nich podobizny dowódców polsko-litewskich oddziałów (podobnie jak w przypadku upamiętnienia pod Kuszlikami) : Konstantego Ostrogskiego, Iwana Sapiehy, Jerzego Radziwiłła. Na innych kamieniach jest wyryta data "1514" oraz jakaś sentencja w języku białoruskim, której niestety nie byłem w stanie rozszyfrować. Naprawdę punkt, którego nie może ominąć żaden pasjonat historii !

40 - Będąc w Orszy nie sposób nie podjechać do nieodległych Smolan, gdzie znajdują się m.in. ruiny kościoła, cerkwi i zamku (do którego najlepiej dojść przez "kładkę" z betonowego słupa i pola od strony nowej cerkwi) oraz grób poety, współtwórcy Towarzystwa Filomatów - Tomasza Zana.

41- Kierując się na południe można odwiedzić Kopyś - z wałami i nieco zrekonstruowanym drewnianym zamkiem. Przy okazji warto wspomnieć, że to tu urodził się Aleksander Łukaszenka.

42- jedziemy dalej na południe i trafiamy na Szkłów - miejsce wygranej bitwy wojsk litewskich Radziwiłła z Rosjanami w 1654 roku. Pole bitwy lokalizowane jest z grubsza przy drodze do Małego Starego Szkłowa w wybrzuszeniu rzeki Serebryanki. Miłośnicy fortyfikacji powinni również skierować na się na południowe obrzeża Szkłowa, gdzie na samym końcu polnej drogi (ul. Kamyshovaya) możemy ujrzeć zarysy wałów dawnego zamku nad Dnieprem.

43- po drodze z Mohylewa do Mścisławia warto zatrzymać się w miejscowości Rasna, gdzie obejrzymy ruiny kościoła z XIX w.

44 - w samym Mścisławiu warte uwagi z naszego punktu widzenia są : zamczysko, obecnie w części zrekonstruowane, przed którym znajduje się grób nieznanego rycerze, poległego w 1502 roku i przede wszystkim kościół z XVII wieku. Na drzwiach znajduje się telefon kontaktowy do przemiłej pani, która otworzy i oprowadzi po kościele. Nabożeństwa odbywają się obecnie w zakrystii, ponieważ we właściwej części kościoła stoi rusztowanie, jednak brak środków uniemożliwia odnowienie świątyni. Dla miłośników XVII wieku niesamowitym przeżyciem powinna być możliwość dostrzeżenia ledwo już widocznych malowideł na ścianach przedstawiających tzw. rzeź Trubeckiego z 1654, w czasie wojny polsko-rosyjskiej, w czasie której zginęło ponoć 15 000 mieszkańców Mścisławia. Pani gospodarz wspomniała o tym, że w czasach radzieckich kościół miał zostać wyburzony, jednak zaniechano tego po interwencji Wojciecha Jaruzelskiego. Szukałem potwierdzenia tego faktu w internecie i nic nie znalazłem, moja znajomość białoruskiego i rosyjskiego jest nikła, stąd być może źle zrozumiałem słowa "przewodniczki", ale może kiedyś uda się tą informację potwierdzić.

45 - dalej kierujemy się do Krzyczewa, gdzie toczyły się walki polsko-kozackie w 1651 roku; ślady zamku i umocnień możemy znaleźć obecnie na terenie przy cerkwi Pokrowskiej - teraz uprawiają tu sobie warzywka na przycerkiewnym ogródku, a 350 lat wcześniej toczono w tym miejscu ciężkie boje, a i kilkanaście lat później, w czasie kampanii 1664 roku, w tym miejscu przebywał polski król - Jan Kazimierz

46- wracamy w stronę Zachodu i trafiamy na Bychów, gdzie znajdują się pozostałości zamku Sapiehów, ruina synagogi i ciekawy cmentarz żydowski, gdzie znajdują się m.in. wyrzeźbione twarze zmarłych. Kilkanaście kilometrów na południe od Bychowa jest Nowy Bychów - tu, po lewej stronie drogi możemy natrafić na wały dawnego zamku nad Dnieprem.

47 - jedziemy na południe i witamy Rohaczów z odbudowanym już w znacznej mierze kościołem oraz śladami wałów zamku, znanego m.in. z walk polsko-kozackich 1654 r.

48 - tuż nad granicą z Ukrainą leży pięknie położony u ujścia Soży do Dniepru Łojów - fascynaci wojen XVII, znają na pewno to miejsce w dwóch bitew z kozakami (1649 i 1651). Upamiętnień nie doszukałem się, ale jest zachowane grodzisko, gdzie w tym czasie mieścił się zamek

49- po drodze na Brahiń warto we wsi Telman zboczyć trochę z trasy i zajechać do pobliskiego parku, gdzie znajdziemy resztki ściany zamku Wiśniowieckich z XVII wieku

50 -kierując się dalej na Mozyrz (zrekonstruowane grodzisko) przejeżdżamy przez Zahale, gdzie w 1649 roku polsko-litewskie oddziały odniosły zwycięstwo nad zbuntowanymi kozakami - upamiętnień nie doszukałem się

51 - wracamy w stronę granicy polskiej - po drodze polecam Turów (fundamenty XII wiecznej cerkwi, grodzisko i na pobliskim cmentarzu Boryso-Glebskim znajdziemy ciekawy krzyż, którego wierzchołek wystaje kilkanaście centymetrów od ziemi i ponoć stopniowo rok po roku "wychodzi z ziemi")

52- kolejna ciekawa miejscowość po drodze to Dawidgródek z grodziskiem i ciekawymi pomnikami w centrum. Otóż tradycyjnie stoi Lenin z wyciągniętą ręką, a kilkanaście metrów dalej w identycznej niemal pozie stoi średniowieczny książę Dawidowicz , ciekawe połączenie

53 - ostatnimi miejscowościami na trasie były Pigasy (a właściwie już chyba wioseczka Lezhitkovichi, gdzie w lesie przy dróżce odbijającej w bok od polnej drogi prowadzącej do jakiegoś zakładu znajdują się ruiny kościoła z XVIII wieku oraz Janów Poleski - miejsce, gdzie zginął męczęńską śmiercią w 1657 św. Andrzej Bobola. Na murze kościoła znajdują się ciekawe malowidła, opowiadające historię świętego. Wiem, że istnieje pamiątkowy głaz z inskrypcją w miejscu pojmania św. Andrzeja, jednak nie udało mi się go zlokalizować. W Janowie warto jeszcze zobaczyć pomnik Napoleona Ordy - polskiego malarza, który namalował ( i dzięki temu utrwalił) wiele polskich kresowych rezydencji.

Post bardzo długi, jednak wydaje mi się, że dla osób udających się na Białoruś w poszukiwaniu polskich śladów, zawiera wiele interesujących wskazówek. Koncentrowałem się na zabytkach związanych z najbardziej interesującym mnie fragmentem dziejów Rzeczypospolitej (XVII wiek) i z miejscami, gdzie znajdują się ruiny i pozostałości siedzib dawnych rodów szlacheckich, kościołów, itp., stąd wybór na pewno jest nieco subiektywny. Nie wrzucałem zdjęć przy każdym miejscu, ponieważ post by musiał chyba mieć z 15 stron, jednak w przypadku, gdyby ktoś chciał coś zobaczyć lub uzyskać dokładniejsze informacje, co do lokalizacji poszczególnych zabytków, chętnie pomogę.

Szacun za determinację, bo większość z tych miejsc znam, ale nigdy w nich nie byłem. Dawne folwarki czy posiadłości polskiego ziemiaństwa na Kresach leżą głównie poza miastami, a dojechanie do nich wymaga jednak własnego transportu. Większość decyduje się na te najbardziej znane przykłady Nieśwież, Mir, Nowogródek czy przy okazji wizyty w Mińsku lub Grodnie czy Brześciu okolice tych miast.

Akurat na Białorusi własny pojazd wydaje mi się zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem, zakładając, że mamy na celu właśnie szybkie zwiedzenie dużej ilości punktów w krótkim okresie czasu. Drogi w zdecydowanej większości są w naprawdę świetnej kondycji, chociaż zdarzało się, że asfalt na kilka kilometrów się urywał i trzeba było sunąć szutrem . Pozostaje jeszcze kwestia Beltolla, ale akurat na Igrzyska obowiązek jego posiadania zniesiono. No i oczywiście dobrej jakości paliwo w świetnej cenie (3 zł z groszami).

Do Skoków z Brześcia można dojechać bezpośrednio marszrutką nr 20 spod Parku 1 Maja (bardzo blisko placu Lenina i dworców). 1,5 BYR w jedną stronę niezależnie, gdzie wsiadamy.

Alternatywnie gdyby komuś się bardziej spieszyło i akurat nadjechał 22: autobus 22 do Klejniki (0,85 BYR) i dalej marszrutka 20.

_________________