"Projekt CPK ma szansę stać się wielkim kołem zamachowym polskiej gospodarki" - pisze Rada Polskich Przedsiębiorców Globalnych....

List otwarty w sprawie CPK

Uważamy, że powinniśmy ponownie zabrać głos, gdyż w kwietniu br. potwierdzone zostały możliwości bardzo znacznego rozwoju i wzrostu przepustowości lotnisk Chopina i w Modlinie. To niezbędne decyzje, ponieważ od wielu lat wiemy, że przepustowość lotnisk na Mazowszu jest na wyczerpaniu. Oznacza to również, że w nowych analizach możliwe jest uwzględnienie okresu przejściowego, gdy ogromną część ruchu obsłużą te dwa porty. Dodatkowo do grona sygnatariuszy dołączają przedstawiciele branży – lotnisk i linii lotniczych.

Znamy wyniki rynku polskiego w 2023 r. Łączna liczba pasażerów obsłużonych przez porty lotnicze wzrosła, w porównaniu z 2019 r. o 6,5 proc. Jednak na Lotnisku Chopina przewozy linii sieciowych były wciąż mniejsze niż w tamtym rekordowym roku.

Rozbudowywany będzie port Chopina i w Modlinie, a ich łączna przepustowość zbliży się, a być może nawet przekroczy 40 mln pasażerów. Przez wiele lat możliwości te były blokowane przez poprzednich decydentów, aby sztucznie wymusić szybką, „pożarową" budowę zupełnie nowego lotniska.

Właściwie pewna jest już rezygnacja z jednego z filarów projektu CPK – rozbudowanego systemu szprych Kolei Dużych Prędkości. A był to element systemu całkowicie oderwany od realiów rynkowych i finansowych.

Rozbudowa dwóch lotnisk warszawskich czyni realnym ich funkcjonowanie jako systemu o koordynowanej strategii handlowej przez co najmniej dziesięć lat. Otwiera to możliwość, a właściwie konieczność, rzetelnej analizy wariantów alternatywnych dla projektu „wielkiego lotniska w szczerym polu". Musimy pamiętać, że z wielu powodów jest właściwie pewne, że nawet, gdy zostanie wybrany wariant z nowym lotniskiem, to będzie to inny port/inna infrastruktura niż CPK.

Dotychczas uwzględniano tak naprawdę tylko jeden – optymalne funkcjonowanie nowego systemu hub-owego. Bez zważania na racjonalność czy finanse. Widzimy wyraźnie, że m.in. w ogóle nie kontrolowano strony kosztowej (np. planując gigantyczny terminal kolejowy, wraz z powiązaną infrastrukturą). Tymczasem:

musimy powtórzyć, z ogromnym naciskiem - ze względu na dbałość o finanse publiczne, jak i ze względu na przepisy unijne - nowe rozwiązanie musi dawać ogromną szansę na pozytywny wynik finansowy;
optymalny wariant musi w sposób adekwatny uwzględniać potrzeby wszystkich ważnych kategorii ruchu, w tym segmentu tanich linii. Wariant z „wielkim, bardzo drogim hub-em w szczerym polu" plus mała infrastruktura dla taniego ruchu, nie spełnia tego warunku i nie zabezpiecza przyszłych potrzeb rozwijającego się lotnictwa w Polsce.

Zwracamy szczególną uwagę na konieczność przeprowadzenia analizy wariantowej. Powinna ona dotyczyć zarówno konkretnych rozwiązań infrastrukturalnych dla aglomeracji warszawskiej i Polski centralnej, jak i długości okresu przejściowego.

Analiza ta powinna uwzględniać zagrożenia i wyzwania ignorowane przy tworzeniu projektu CPK, a głównie:
aktualne i trwałe trendy rynkowe – w tym głównie konsolidację właścicielską i handlową (umowy Joint Venture pomiędzy lotniczymi gigantami europejskimi oraz północnoatlantyckimi i azjatyckimi), rosnące udziały w rynku ultra-tanich linii, a w Polsce również linii czarterowych;
niepewność po stronie przychodowej, gdy bardzo znaczną część ruchu mają stanowić pasażerowie tranzytowi;
kwestie geopolityczne na wschód od Polski - wojna w Ukrainie, ale również relacje z Rosją w świetle potrzeby operacji do Azji przez Syberię;
realne możliwości ekspansji PLL LOT i szanse na dołączenie do europejskich liderów rynku lotniczego w realiach post-pandemicznych, ze szczególnym uwzględnieniem faktu, że nowy port będzie musiał być dla polskiej linii znacznie droższy niż Okęcie;
wpływ nowych regulacji klimatycznych na rynek;
niekorzystne trendy demograficzne.

Stworzy on możliwość przygotowania nowej strategii rozwoju polskiego systemu transportu lotniczego i wpisanie go w ogólną strategię transportową kraju. Strategii, która uwzględni obecne trendy rynkowe, a w tym rosnący udział w przewozach portów regionalnych i ich potrzeby inwestycyjne. Potrzebne jest tu horyzontalne a nie centralistyczne podejście do kluczowych kwestii. W 2023 r. największe Lotnisko Chopina w Polsce obsłużyło 35,4 proc. łącznej liczby pasażerów.

Konieczne jest optymalne wykorzystanie istniejącej infrastruktury. W przypadku Polski centralnej chodzi również o porty w Łodzi i Radomiu. Racjonalizacja wykorzystania istniejącej już dziś bazy przyczyni się do minimalizacji kosztów, jakie musi ponieść państwo na rozwój sektora lotniczego w Polsce, stanowiąc mniejsze obciążenie dla budżetu.

Wariant: nowe lotnisko + Modlin. Ze względu na gwałtowny wzrost przewozów tanich linii w okresie przejściowym już dziś niezbędna jest rozbudowa lotniska Warszawa-Modlin. Równocześnie krok po kroku należy realizować projekt nowego lotniska. Ze względu na dynamikę wzrostu rynku dla tanich i czarterowych przewoźników nowe lotnisko powinno posiadać także część infrastruktury przeznaczonej dla taniego ruchu (o niższych opłatach, krótszym czasie nawrotu samolotów). Należy przeanalizować, jaki powinien być termin uruchomienia inwestycji nowego portu, biorąc pod uwagę kryterium rentowności. Przy podejmowaniu decyzji należy kierować się bowiem obydwoma czynnikami: przepustowością, ale też – a może przede wszystkim - rentownością.

Stopniowa rozbudowa Modlina z docelowym rozwiązaniem przejęcia całego ruchu Lotniska Chopina, czyli budowa oddzielnej infrastruktury terminalowej dla ruchu sieciowego. W przypadku podjęcia takiej decyzji konieczne są inwestycje w dwa pasy startowe w Modlinie.

Są to jedynie uwagi wstępne. Ogromna część analiz dopiero przed nami.

Jak widzimy prace nad nowym systemem lotniskowym dla centralnej Polski i całego kraju:

Musimy wykonać rzetelne analizy, których wcześniej najwyraźniej zabrakło. Dotyczy to nie tylko systemu linii kolejowych, tzw. szprych. Tymczasem trwa nacisk na podjęcie decyzji już teraz pod hasłem: „Tak dla zaprojektowanego wielkiego lotniska";
Uważamy, że z opisanych względów byłoby to sprzeczne z interesem publicznym. Szczególnego podkreślenia wymaga fakt, że analiza różnych wariantów, dotychczas ignorowanych, jest wymagana przez prawo;
I na koniec, chcemy zwrócić uwagę, że gdy w grę wchodzą gigantyczne nakłady ze środków publicznych, jakie pociąga za sobą inwestycja w nowe lotnisko, możemy, a nawet jesteśmy zobowiązani do ignorowania sztucznie wytwarzanej i nakręcanej atmosfery ogromnego pośpiechu. Potrzebujemy przede wszystkim czasu i dobrego przygotowania merytorycznego analizy wariantowej. Świadomego wyboru wariantu optymalnego z punktu widzenia budżetu, ale też branży lotniczej.

Grzegorz Brychczyński – inżynier, ekspert lotniczy
Tomasz Kloskowski - prezes zarządu Portu Lotniczego w Gdańsku
Andrzej Kobielski - członek zarządu Enter Air, dyrektor ds. handlowych
dr hab. Adriana Łukaszewicz - profesor Akademii Adama Koźmińskiego (ekonomistka, geopolityczne i ekonomiczne aspekty globalnego systemu transportowego)
prof. dr hab. Elżbieta Marciszewska (lotnicze systemy transportowe i rynek lotniczy)
dr Anna Midera - prezeska Zarządu Portu Lotniczego w Łodzi
prof. dr hab. Danuta Rucińska (lotnicze systemy transportowe i rynek lotniczy)
prof. dr hab. Andrzej Ruciński (lotnicze systemy transportowe i rynek lotniczy)
prof. dr hab. Włodzimierz Rydzkowski (lotnicze systemy transportowe i rynek lotniczy)
Marek Serafin (ekspert ds. rynku lotniczego, były dyrektor w liniach LOT)

Ogólniejsze spojrzenie. Czy czasem zastanawialiście się, kto miałby interes w tak przeskalowanym i horrendalnie drogim projekcie CPK? Z gigantycznym lotniskiem, nielogicznie rozbudowaną siecią kolejową (po torach mogą jechać przecież nie tylko pasażerowie, ale i towary)? Paru ludzi typu bracia Wild czy Horała? Wiem, że mają rozmach i byłoby do wyprowadzenia sporo kasy a techniki coraz sprawniejsze, ale jednak projekt ponad ich skalę mimo wszystko. Czy zastanawialiście się, jak to jest że te same mechanizmy propagandy i botów internetowych, które walczyły ze szczepionkami a potem z "ukrainizacją" Polski nagle we wzmożeniu patriotycznym nadstawiają pierś za CPK?

Dlaczego obudził się niedawno w kwestii CPK wielki osobisty przyjaciel Xi Jinpinga, czyli pan Duda, obiecując publicznie osobiste dopilnowanie tej inwestycji? Ciepło, ciepło... pojawia się hasło "Nowy Jedwabny Szlak" czy w wersji chińskiej "Inicjatywa Pasa i Szlaku", o której to Chińczycy piszą wprost w swoich materiałach

I komu bardziej wierzyc? (...) czy grupie ekspertow rynkowych, ktorzy byc moze tez maja jakis interes? Wydaje sie jednak, ze... znikomy.

Rzymska dewiza "Cui bono?" jest zawsze na czasie. W każdym razie nie należy a priori zakładać wyłącznie czyjejś głupoty, szaleństwa i nieudacznictwa, mimo że te elementy zapewne również występują.